است، و اگر از جانب خدا مىبود از اين كه آن را به يكباره فرستد عاجز نبود، و اين سخنها براى آن بود كه آنها از پيامدهاى نوبت به نوبت فرستادن قرآن هيچ آگاهى نداشتند. پس چرا قرآن نوبت به نوبت نازل شد؟
1- براستى، قرآن كتابى عادى مانند هر كتاب ديگر نيست، بلكه كتاب زندگى است، و سزاوار است كه نسلى از پيوستگان به خود را بسازد و بپرورد، و اين امر ممكن نيست مگر وقتى كه افكار و آيات آن در نفسهاى مردم رسوخ كند. اشاره به نسل قرآنى را در آيات پايانى اين سوره، آنجا كه صفات بندگان خداى مهربان ياد مىشود، مىيابيم.
فرود آمدن تدريجى همان است كه نسل اوّل رسالتى را در دوره نخستين از مسلمانان پديد آورد، به هنگامى كه مسلمانان زندگى خود را موافق و مطابق هر آيهاى كه بر ايشان فرود مىآمد پى ريزى مىكردند تا آيه دوم كه تكميل كننده آيه پيش از خود است بيايد، و تكاملى تازه به شخصيّت آنان بيفزايد. زيرا نمىتوانستند تمام شخصيّت خود را يك باره موافق راه و برنامه قرآنى بريزند، و خدا نيز نمىخواست قرآن فقط ميراثى فكرى و علمى باشد، بلكه مىخواست راه و روشى عملى براى زندگى مردم باشد.
اين امر ما را بدين ضرورت هدايت مىكند كه هر اجتماع و فردى بايد قرآن را به اندازهاى كه مىتواند و جا دارد بر خود به مرحله اجرا گذارد، و اين آيه كريم بدان اشاره مىكند كه مىگويد «فَاتَّقُوا اللَّهَ مَا اسْتَطَعْتُمْ «16»- پس تا توانيد خدا را پرهيزگارى كنيد» كه واجب مىآيد آنچه از آيات ميسّر و آسان است اجرا شود تا زمينهاى براى اجراى آيات ديگر در آينده فراهم آيد، و نيز گفته خداى تعالى در آيهاى ديگر ما را بدين معنى مىرساند كه مىگويد: «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَقُولُوا راعِنا وَ قُولُوا انْظُرْنا «17»- اى كسانى كه ايمان آوردهايد، مگوييد: (راعنا ما را
16- التغابن/ 16. 17- البقرة/ 104.