[54] در آن جا عدل الهى كه تمام آفريدگان بر آن قرار مستقرّ شدهاند جلوهگر مىشود، به هيچ كس ظلمى نمىشود، بلكه حتّى پاداش آنها همان اعمالشان است كه تجسّم پذيرفته، اگر اعمالشان نيك بوده باشد پاداش آنها باغهاى جنان و ميوهها و حور عين است، و اگر بد بوده باشد عذابى است سخت.
«فَالْيَوْمَ لا تُظْلَمُ نَفْسٌ شَيْئاً- آن روز به كسى ستم نمىشود،» و خدا به بندگان ستم روا نمىدارد، «27» نه در آن روز و نه در هيچ روزى ديگر، آرى. او آزادى محدودى در دنيا به مردم داده تا به وسيله آن ايشان را بيازمايد، و آنها خود به خويشتن ستم كردهاند، و اگر او سراى درنگ و بقا (آخرت) را قرار نداده بود و براى ستمگر و ستمديده پاداش كافى مقرّر نداشته بود، هرگز نمىگذاشت كه كسى به ديگرى حتّى در دنيا ستم كند، زيرا او بر بندگان ستم روا نمىدارد، و اساسا ما وجود سراى آخرت را از خلال آگاهى و شناخت خود از دو امر مىشناسيم:
اين كه خدا توانمند مهربان است، پس ممكن نيست در پيشگاه او به يكى از بندگانش ستم شود و او به دادش نرسد.
اين كه او مىگذارد ستمگر در دنيا در منجلاب ستم فرو رود و از همين نكته درمىيابيم كه سرايى ديگر نيز وجود دارد كه در آن جا ستمگر مجازات مىشود و داد ستمديده را از او مىگيرند.
«وَ لا تُجْزَوْنَ إِلَّا ما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ- و جز همانند كارى كه كردهايد پاداش نمىبينيد.»
پس اگر در آن جا پاداشى بد باشد همان اعمال شماست كه تجسّم يافته.
آيا كسى را كه آب آلوده مىنوشد و بيمار مىشود ديدهاى؟
آيا پزشكى كه او را نهى كرده و از سرانجام كارش پرهيز داده به او ستم كرده است، يا بيمارى او همان آب آلودهاى است كه آن را نوشيده است؟
27- تعبيرى است قرآنى كه مكرّر آمده است: آل عمران، 182 الانفال، 51 الحجّ، 10 فصّلت، 46 (به لفظى ديگر) سوره ق/ 29 (به لفظى متفاوت).