تفسیر هدایت

سیدمحمدتقی مدرسی

جلد 11 -صفحه : 534/ 295
نمايش فراداده

آنان كه كفر ورزيدند در سركشى و خلافند

رهنمودهايى از آيات

از مهمترين عواملى كه مردم را به كفرورزيدن نسبت به رسالت و ستيزه با آن و در نتيجه به كجروى از خطّ مستقيم فرا مى‏خواند، همانا مقدّس انگاشتن وضع موجود يا آن چيزى است كه تقليد و عرف و عادت خوانده مى‏شود، آن جا كه جامعه باور مى‏كند و معتقد مى‏شود كه هر چه نيست نبايد باشد، و وضع موجود بايد باقى بماند. و دو چيز اين عامل را تقويت مى‏كند: نخست اين كه وضع موجود واقعيّتى است كه برقرار شده است در حالى كه رسالت انديشه‏اى است تازه كه هنوز به واقعيّتى مستقرّ تبديل نيافته، و دوم اين كه بعضى از افراد جامعه و بويژه خوشنامان و صاحبان مصالح و منافع از وضع موجود دفاع مى‏كنند و با رسالت مى‏جنگند، زيرا از هر دگرگونى و تغييرى بر مصالح و منافع خود بيم دارند.

عامل بقا و ماندن بر حالت موجود از باليدن انسان گزافكار و مبالغه كننده به واقعيّت خود ناشى مى‏شود و در پافشارى و عناد كوركورانه نسبت به نگهدارى آن نمودار مى‏گردد و اين همان است كه روند قرآنى يك بار از آن به «عزّت امتناع و سلطه‏طلبى» تعبير مى‏كند و بارى ديگر به آنچه كافران به هنگام توطئه بر عناد و درنگ بر باطل به يكديگر مى‏گويند.

براى درمان اين حالت شايسته است كه ضعف انسان بيان شود و به او بگويند اگر آنچه اكنون مالك آن است با چيزى كه اگر رسالت را بپذيرد و اوضاع خود را اصلاح كند به غنيمت مى‏برد مقايسه شود، هيچ چيزى به حساب نمى‏آيد، و آن گاه او را به دگرگون شدن به سوى زندگى بهتر فرا خوانند. و اين از مهمترين شيوه‏هاى پيامبران در دگرگون ساختن مردم است.