در متون اسلامى بيانى براى صفات متكلّفان آمده است. از امام صادق (ع) مروى است كه گفت:
«متكلّف خطا مىكند گرچه درست برود (يعنى اگر در غايت و محتواى كلام خود بر صواب باشد در روش خود خطا كار است يا بر عكس) و متكلّف در پايان كار خود جز خوارى را به دست نياورد و در زمان حال جز رنج و دشوارى و بدبختى را جلب نكند (زيرا او بر خلاف سنّت زندگى حركت مىكند) و متكلّف ظاهرش ريا و باطنش نفاق است، و اين دو (كردار ناپسند) دو بالى هستند كه متكلّف با آنها پرواز مىكند، و خلاصه تكلّف از اخلاق صالحان، و شعار پرهيزگاران نيست، و متكلّف در هر مورد همان است كه خداى تعالى به پيامبر خود گفت (و حضرتش اين آيه را تلاوت كرد: ... وَ ما أَنَا مِنَ الْمُتَكَلِّفِينَ)». «86»
و رسول اكرم (ص) گفت:
«متكلّف را سه نشانه است. با آن كه فراتر از اوست منازعه مىكند، و به دنبال چيزى مىرود كه بدان نمىرسد، و چيزى مىگويد كه نمىداند». «87»
و از امير المؤمنين (ع) مروى است كه گفت:
«مسلمانان به پيامبر خدا (ص) گفتند: اى پيامبر اگر كسانى را كه بر آنان دستى داشتى به اكراه به اسلام در مىآوردى بيگمان تعداد ما افزون مىشد و در برابر دشمن خود تقويت مىشديم. پيامبر خدا (ص) گفت: من آن نيستم كه بدعتى را به خداى- عزّ و جلّ- عرضه كنم كه در آن باره با من چيزى نگفته است، و من از متكلّفان نيستم».
86- نور الثقلين، ج 4، ص 473. 87- همان مأخذ.