صفحه‌ى 8
برقرار شده در آفرينش هدايت مىكند، و به اين كه هر چيز به اندازه، و براى مدتى، و بنا بر حكمتى آفريده شده است. آيا ممكن است انسانى كه همه چيزها مسخّر او قرار داده شده، بيهوده به حال خود رها شود، و آيا امكان آن وجود دارد كه آفرينش او عبث و بدون حكمت و بىهدف بوده باشد؟
هرگز ... سوگند به آسمان تنظيم يافته همچون حلقههاى زرهى متين و محكم كه رسالت حقّ است، و از اين روى كسانى در آن اختلاف كردند، يا از آن منحرف شدند كه از دروغگوياناند و جز در پى گمان روانه نمىشوند، و كارها را جدّى نمىگيرند، و بلكه موجهاى آرزوها ايشان را در خود پوشانده است، و از آنچه كه چشم به راه ايشان است غافل ساخته، و به ريشخند مىپرسند كه: جزا چه وقت خواهد رسيد؟ آيا مىدانند كه روز جزايى كه ايشان را بر آتش عرضه خواهند كرد چه وقت است، و پيش از اين كه آنان را در آن اندازند، به ايشان گفته مىشود:
ذُوقُوا فِتْنَتَكُمْ هذَا الَّذِي كُنْتُمْ بِهِ تَسْتَعْجِلُونَ.
آيا اين جزاى بر حق براى آن نبوده كه انسان را از خوابش بيدار كند، و از غرق شدن در سهو و غفلت نجاتش دهد؟ آرى چنين بود. و از سوى ديگر به پرهيزگارانى بنگر كه به روز جزا ايمان پيدا كردند و از آتش و از آنچه در دنيا ايشان را به طرف آن مىكشيد اجتناب ورزيدند. امروز آنان را در كجا مىبينى؟ آنان در باغها و در ميان چشمهها به سر مىبرند، و به همان گونه كه در دنيا به بخشندگى پرداختند، امروز آنان را مىبينى كه بخشش خويش را از پروردگارشان دريافت مىكنند. آيا به كدام كار بزرگ پرداختند تا به اين درجات بلند رسيدند؟ شب را جز اندكى از آن به خواب و آسايش نمىپرداختند و بيدار مىماندند و به پرستش پروردگار خويش مىپرداختند، و سحرگاهان از او آمرزش طلب مىكردند تا از گناهان پاك شوند و به مغفرت و رضاى پروردگارشان دست يابند، و در اموال خويش به حقى براى سائل و محروم، علاوه بر حقوق واجبى كه بر عهده داشتند، به سبب نيكوكارى و فضيلت، قايل بودند.
آيا همين براى پرداختن به كارهاى صالح شايسته نيست، و آدمى را به