آنان چشم به راه جزا نبودند و به همين سبب در بدكارى افراط ورزيدند، به همان گونه كه هر تبهكارى كه درباره دادگرى انديشهاى ندارد، به ارتكاب گناهان بزرگ مىپردازد.
إِنَّهُمْ كانُوا لا يَرْجُونَ حِساباً- آنان در فكر رسيدگى به حساب آن روز نبودند.»
[28] هنگامى كه فرستادگان خدا و دعوت كنندگان به دين او آنان را از حساب بيم مىدادند، و آيات نشور در پى يكديگر نازل مىشد، فرستادگان و دعوتكنندگان و آيات را تكذيب مىكردند.
وَ كَذَّبُوا بِآياتِنا كِذَّاباً- و آيات ما را دروغ شمردند، دروغ شمردنى!» [29] آرى. حساب بر پا شد، و اعمال و دمزدنها و لحظههاى زندگى و خيالات باطل ايشان به زيانشان در معرض محاسبه قرار گرفت.
وَ كُلَّ شَيْءٍ أَحْصَيْناهُ كِتاباً- و هر چيز را در نامه اعمال برشمرديم و ثبت كرديم.»
پس كتاب پروردگار ما هيچ خرد و كلان را فرو نمىگذارد مگر اين كه آن را ثبت مىكند.
[30] و امروز روز جزا است كه پس از احصا و رسيدگى كامل داده مىشود.
فَذُوقُوا فَلَنْ نَزِيدَكُمْ إِلَّا عَذاباً- پس بچشيد، و براى شما افزون نكنيم مگر عذاب را.»
اين پايانى ترسناك است، و شناخت آدمى در دنيا نسبت به اين حقيقت كه عذاب جهنم نيز به همان گونه افزايش پيدا مىكند كه نعيم فردوس در حال افزايش است، اين افزايش را مطابق حكمت و عادلانه مىداند، بدان سبب كه آدمى با اختيار آزاد خود به اين عاقبت رسيده است.
به حق بايد گفت كه تصور اين حقيقت ما را بيشتر از جهنم بر حذر مىدارد و شوق افزونترى را نسبت به بهشت در ما برمىانگيزد، و از پيامبر- صلى اللَّه عليه