بدان كه خبر و حديث عبارتست از قول رسول اللَّه، و ائمه معصومين (صلوات الله عليهم)، يا حكايت فعل ايشان يا تقرير ايشان به آن كه در حضور ايشان كسى سخنى گفته باشد يا كارى كرده باشد و ايشان دانسته باشند، و آن شخص را از آن نهى نكرده باشند و خبر و حديث يك معنى دارد و آن بر سه قسم است:
و آن خبرى است كه اقلا سه كس آن را روايت كرده باشند، و از اخبار ايشان علم به همرسيد، پس گاه باشد كه از قول هزار نفس علم بهم نرسد مثل شهادت روستاييان از جهة ارباب در آب و زمين، و گاه باشد كه از گفته مرد متدين كه خبر دهد كه فلان شخص را ديدم علم حاصل شود، و مدار اين بر علم است نه بر عدد، و اين خبر متبع است به اجماع و خلافى در وجوب عمل باين خبر نيست مگر آن كه متواتر شود كه حضرات خلاف آن را نيز گفتهاند، و يكى از اينها تقيه خواهد بود، و در اين صورت جمع خواهيم نمود بيكى از وجوه جمعى كه گذشت چنانكه در قرآن مجيد نيز مخالف يكديگر هست، و يكى ناسخ است، و ديگرى منسوخ، و امثال آن كه خواهد آمد.
كه از خارج خبر قراين بوده باشد آن قدر كه علم به همرسد، مثل آن كه شخصى راز خود را به شخصى گفته باشد و كسى ديگر بر آن مطلع نبوده باشد، مردى ثقه از جانب او بيايد و كتابتى سر به مهر بياورد و چون كتابت را باز كند جميع آن چه با او گفته باشد در كتابت نوشته، و خط و مهر او را شناسد بسيار است كه از امثال اين خبر با اين قراين علم حاصل