سيم خبر واحد است - لوامع صاحبقرانی جلد 1

مى‏شود و ازين بابست هر گاه شخصى از جانب پادشاهى به حكومت ولايتى رود و حكم پادشاه را داشته باشد با خلعت پادشاه هيچ كس شك نمى‏كند كه اين شخص از جانب پادشاه آمده است، و از اين بابست آن كه در احاديث سابقه گذشت كه همين كه دانيد كه كتاب از شيخ است به آن عمل مى‏توان كرد، و ازين بابست كتبى كه در اين اوقات ظاهر مى‏شود از كتب قدماى شيعه، مثل كتب ابن بابويه قمى كسى را كه مربوط باشد به سخنان او و كتب او خصوصا هر گاه كتابى مندرس از قم بياورند كه تاريخ كتابتش تاريخ زمان او يا قريب بزمان او باشد، مثل كتاب امالى كذائى با خطوط جمعى از علماء، و مثل كتاب معانى الاخبار صدوق، مجملا بسيار است كه از قراين علم بهم مى‏رسد و ظاهرا باين خبر نيز عمل واجب باشد، چنانكه اكثر علماء به آن قايلند.

سيم خبر واحد است

و آن خبريست كه علم از آن حاصل نشود خواه خبر دهنده به آن يكى باشد يا هزار كس، و اگر سه كس يا بيشتر خبرى را نقل كنند و از آن خبر ظنى متآخم علم و قريب به آن حاصل گردد اين خبر را مستفيض مى‏گويند، و از افراد خبر واحد است، و جمعى كه خبر واحد را حجت نمى‏دانند بعضى از ايشان اين نوع را حجت مى‏دانند و غير اين را حجت نمى‏دانند و جمعى همه را حجت نمى‏دانند به آيات و اخبارى كه نهى نموده‏اند از متابعت غير علم و از متابعت ظن، و اظهر آنست كه عمل به خبر واحد مى‏توان كرد چون مدار اصحاب ائمه معصومين (صلوات الله عليهم) در زمان مديد زياده از دويست سال بر اين بود، و هميشه هر يك از اصحاب حضرات ائمه هدى (صلوات الله عليهم) خبرى كه به ايشان نقل مى‏نمودند عمل به آن مى‏نمودند، و هر گز ملاحظه تواتر يا آحاد نمى‏نمودند و حضرات ائمه هدى امر مى‏كردند شيعيان خود را بأخذ احاديث از ايشان، و بعمل به آن اگر چه در اخبار ايشان متواتر و محفوف به قراين و مستفيض و خبر واحد بود ايشان فرق نمى‏كردند در ميان آنها مگر در وقت‏