بيان ترتيب اعضاء وضو - لوامع صاحبقرانی جلد 1

انگشتان مسح كشد مو را پست شكسته است نه بر عكس و مطلوب صدوق اين نيست زيرا كه پيشتر گفت كه از سر انگشتان پاها مسح كند تا كعبين پس در اينجا مجاز تغليب شده است كه به تبعيت دستها و سر اين را در گفته است و قرينه مجاز آن كه پيشتر گفته است اما احتمال سهو بيشتر است.

و هيچ دغدغه نيست كه در مسح پاها بهتر آنست كه از انگشتان مسح كند تا كعب چنانكه حديث حضرت امام رضا (صلوات الله عليه) دلالت بر آن مى‏كند.

و ظاهر آيه نيز دلالت بر اين مى‏كند بر احتمالى كه مراد منتهاى مسح باشد اگر چه جمع مى‏توان كرد باين عنوان كه حديث بزنطى را حمل بر استحباب كنيم چون مشتمل است بر آن كه كل پشت پا را مسح كند و آن سنت است چنانكه اكثر علما كرده‏اند، با آن كه در حديث صحيحى ديگر از حماد منقولست كه حضرت فرمودند كه باكى نيست كه پاها را از پايين به بالا، و از بالا به پايين مسح كنند و ليكن احوط ابتدا از سر انگشتان است بتمام كف و اللَّه تعالى يعلم.

بيان ترتيب اعضاء وضو

(و قال ابو جعفر (صلوات الله عليه) تابع بين الوضوء كما قال اللَّه عزّ و جلّ ابدأ بالوجه ثمّ باليدين ثمّ امسح بالرّأس و الرّجلين و لا تقدّمنّ شيئا بين يدى شى‏ء تخالف ما أمرت به فان غسلت الذّراع قبل الوجه فابدأ بالوجه و اعد على الذّراع و ان مسحت الرّجل قبل الرّأس فامسح على الرّأس ثمّ اعد على الرّجل ابدأ بما بدأ اللَّه به)(1)

اين حديث را از زراره به اسناد صحيح از حضرت امام محمد باقر (صلوات الله عليه) روايت كرده‏اند كه حضرت فرمودند كه متابعت كن و پى در پى يكديگر واقع ساز افعال وضو را چنانكه حق سبحانه و تعالى در قرآن مجيد فرموده است اول رو را بشوى ديگر دستها پس مسح بعضى از سر بكش و پاها را و هيچ عضوى را مقدم بر عضوى واقع مساز كه مخالفت كرده خواهى بود آن چه را به آن مامور شده پس اگر دست را پيش از رو شسته باشى اول رو را بشوى و يك بار ديگر دست را بشوى و اگر