كسى كه در مجامع روز جمعه يا روز عرفه باشد و نتواند به سبب كثرت مردمان كه از مسجد بيرون رود - لوامع صاحبقرانی جلد 1

اضطرار از نمد زين و يال اسب تيمم مى‏كند.

و در حديثى ديگر از حضرت امام رضا (صلوات الله عليه) وارد شده است كه هر گاه آب و خاك يافت نشود تيمم از گل مى‏كند. و اين اخبار منافات با اخبار سابقه ندارد و ليكن ظاهر قويه زراره تقديم گل است بر خاك و تأويل كرده‏اند كه اگر گلى باشد كه سخت باشد مقدم است بر غبار، و اگر از نمد زين غبارى جمع شود از تكانيدن مقدم است بر گل روان، و اگر غبار قليلى داشته باشد كه جمع نشود چيزى از آن و گل روان باشد ظاهر اخبار تقدم غبار است و اگر ممكن باشد كه گل را خشك كنند البته مقدم است بر غبار و اللَّه تعالى يعلم.

كسى كه در مجامع روز جمعه يا روز عرفه باشد و نتواند به سبب كثرت مردمان كه از مسجد بيرون رود

(و من كان فى وسط زحام يوم الجمعة او يوم عرفة و لم يستطع الخروج من المسجد من كثرة النّاس تيمّم و صلّى معهم و ليعد اذا انصرف)(1)

و كسى كه در مجامع انبوه روز جمعه يا روز عرفه باشد و نتواند به سبب كثرت مردمان كه از مسجد بيرون رود و وضو سازد چون حدثى از او صادر شده است تيمم كند و با ايشان نماز كند و چون فارغ شود اعاده كند و در بسيارى از نسخ (و لم يعد) است كه اعاده در كار نيست.

و اين حديث را شيخ بسند موثق كالصحيح از سكونى روايت كرده است از حضرت امام جعفر صادق از پدرش از حضرت امير المؤمنين (صلوات الله عليها) و عبارت تهذيب و غير آن از كتب فقها (و يعيد اذا انصرف) است. و اكثر علما اعاده نماز را حمل بر استحباب كرده‏اند چون سبب تيمم كه عذر است حاصل است.

و محتمل است كه بنا بر اين نسخه اعاده وضو مراد باشد از جهت عبادات ديگر چون آب موجود است و خوف فوات نماز جمعه و ظهرين عرفه با معصوم كه حضرت امير المؤمنين است (صلوات الله عليه) بود تيمم كرد و چون عذر برطرف شد تيمم حكمش باطل شد يا به اعتبار وجود آب منتقض شد.