بدان كه خبر و حديث عبارتست از قول رسول اللَّه، و ائمه معصومين (صلوات الله عليهم)، يا حكايت فعل ايشان يا تقرير ايشان به آن كه در حضور ايشان كسى سخنى گفته باشد يا كارى كرده باشد و ايشان دانسته باشند، و آن شخص را از آن نهى نكرده باشند و خبر و حديث يك معنى دارد و آن بر سه قسم است:
اوّل خبر متواتر
و آن خبرى است كه اقلا سه كس آن را روايت كرده باشند، و از اخبار ايشان علم به همرسيد، پس گاه باشد كه از قول هزار نفس علم بهم نرسد مثل شهادت روستاييان از جهة ارباب در آب و زمين، و گاه باشد كه از گفته مرد متدين كه خبر دهد كه فلان شخص را ديدم علم حاصل شود، و مدار اين بر علم است نه بر عدد، و اين خبر متبع است به اجماع و خلافى در وجوب عمل باين خبر نيست مگر آن كه متواتر شود كه حضرات خلاف آن را نيز گفتهاند، و يكى از اينها تقيه خواهد بود، و در اين صورت جمع خواهيم نمود بيكى از وجوه جمعى كه گذشت چنانكه در قرآن مجيد نيز مخالف يكديگر هست، و يكى ناسخ است، و ديگرى منسوخ، و امثال آن كه خواهد آمد.
دويم خبر محفوف به قرينه است
كه از خارج خبر قراين بوده باشد آن قدر كه علم به همرسد، مثل آن كه شخصى راز خود را به شخصى گفته باشد و كسى ديگر بر آن مطلع نبوده باشد، مردى ثقه از جانب او بيايد و كتابتى سر به مهر بياورد و چون كتابت را باز كند جميع آن چه با او گفته باشد در كتابت نوشته، و خط و مهر او را شناسد بسيار است كه از امثال اين خبر با اين قراين علم حاصل
لطفا منتظر باشید ...
