صورت اطلاق كردهاند جزو را بر كل و چون حق سبحانه امر فرموده است كه رو به جانب مسجد الحرام كنند فايده معتدٌّ بهى ظاهر نمىشود در اين خلاف نسبت به كسى كه دور باشد از كعبه و اخبار متواتره بلفظ قبله وارد شده است پس مكلف رو بقبله مىكند و آن جانب و طرفى است كه علم يا ظن داشته باشيم كه كعبه يا مسجد يا حرم در آن طرف باشد و بعضى گفتهاند كه قبله طرفيست كه علم يا ظن نداشته باشيم به خروج كعبه از آن طرف و بعضى گفتهاند كه كعبه قبله بعيد است كه چون هر چند چيزى دورتر مىشود محاذات حسى بيشتر مىشود مثلا اگر كعبه نور باطنش ظاهر شود و حجابها از پيش برخاسته شود همه كس را محسوس مىشود كه رو بقبله كردهاند اگر چه بحسب واقع جمعى قليل محاذى كعبهاند تا آن كه شيخ بهاء الدين محمد طاب ثراه نقل كردند اين قول را و بحث بر اين قول را كه علما ذكر كردهاند كه اگر خطى دراز بكشند و هزار كس بر اين خط بايستند شايد ده كس ازين خط محاذى كعبه باشند و باقى به يقين خارج خواهند بود از محاذات كعبه پس جواب گفتند كه أولا علم نداريم به خروج احدى از محاذات كعبه بلكه ممكن است كه همگى محاذى عين كعبه باشند چون زمين كرويست و خطى كه بر كره كشيده شود هر چند مستطيل باشد و در واقع مستدير است و بر تقدير تسليم محاذات حسى كافى است و آن مظنون است و شكى نيست در آن كه علم يا ظن بر خلاف آن نداريم و ليكن بنده گفتم كه اين قول مخالف ظاهر آيات است چون حق سبحانه و تعالى پنجم رتبه امر فرموده است كه در هر جا كه باشيد رو به جانب مسجد الحرام كنيد و يك جا نفرموده است كه رو بمسجد يا كعبه كنند در جواب فرمودند كه آن جماعت را اعتقاد اينست كه رو به جانب مسجد بمعنى رو بمسجد است