روشن كرده كه مجرم به چه كسى گفته مىشود، زيرا بدون جرم مجازات معنا و مفهومى ندارد و مجازات در صورتى مشروع است كه جرمى اتفاق افتاده باشد و جرم همان ترك واجب يا انجام عمل حرام است.

2ـ تقسيم موضوعى جرم

جرائم را به اعتبار موضوع مىتوان به جرائم سياسى، اجتماعى، اقتصادى و نظامى تقسيم كرد:

2 ـ 1 ـ جرائم سياسى

اين جرائم معمولاً سبب افساد در امنيت و تماميت حكومت مىشوند. جرائم گروه‏هاى سياسى و برخى از جرائم كفار كتابى يا غيركتابى را مىتوان از اين نوع دانست؛ براى مثال، محاربه1 يا ارتداد2 چون باعث اخلال در امنيت سياسى ـ اجتماعى مىشود جرم سياسى است. هم‏چنين جرائمى، از قبيل ادعاى نبوت3 يا امامت و دشنام به پيامبر و امام4 و جرائمى كه برخى از مقامات يا ديگران به نام حكومت انجام مىدهند، مثل جعل اسناد دولتى و انتشار اسناد محرمانه حكومت، از جرائم سياسى به شمار مىآيند. در يك ديد كلى مىتوان گفت كه جرائم سياسى به جرائمى اطلاق مىشود كه در تماميت حكومت و امنيت داخلى اخلال ايجاد مىكند و معمولاً مجازات‏هاى سختى براى آن‏ها پيش‏بينى شده است و اصطلاح «افساد فى الارض» كه به معناى ايجاد فساد در زمين است بيش‏تر با اين نوع جرائم ايجاد مىشود.

2 ـ 2 ـ جرائم اجتماعى

اين نوع جرائم موجب ايجاد مفسده در اجتماع و ظلم‏ها و بىعدالتىها مىشود و در نهايت، به جريحه‏دار كردن حيثيت جامعه اسلامى مىانجامد. جرائم اجتماعى، از قبيل زنا5، شراب‏خوارى، سرقت6، تجاهر

1. همان، ص959.

2. همان، ص961.

3. همان، ص 948.

4. همان، ص257.

5. همان، ص936.