آنچه ما از اول تا اينجا عمل كرديم يك ديالكتيك بود يعني در اين جلساتي كه طي اين چند هفته در خدمت شما بوديم و درباره شناخت بحث مي كرديم ، مشغول ديالكتيك كردن بوديم ديالكتيك ، از نظر اصل كلمه يعني گفتگوي متقابل كاوش گرانه روشنگر و بارور بر همين مبناست كه مي گويم ما در اين چند هفته واقعاً ديالكتيك مي كرديم ما در زبان فارسي اصطلاحي داريم كه درست با ديالكتيك منطبق است ريشه اين اصطلاح عربي است ، اما آنقدر در فارسي به كار رفته كه ديگر براي ما فارسي شده است اين كلمه مباحثه است
همان طور كه مي دانيد ، مباحثه از ريشه بحث به معني كاوش است البته ما تعبير بحث و گفتگو را به كار مي بريم { و اين دو را مترادف به كار مي گيريم } ولي ريشه و معناي اصلي بحث كاويدن است فبعث الله غراباً يبحث في الارض ؛ در داستان هابيل و قابيل خداوند كلاغي را فرستاد كه با پنجه پا يا نوك خود زمين را مي كاويد تا چيزهايي را كه پنهان است كشف يا آشكار كند بحث يعني كاويدن و كاوش كردن براي آشكار كردن چيزهاي نهاني وپنهان شده مباحثه يعني اين كه دو نفر به كمك يكديگر به بحث و كاوش بپردازند كندوكاو مشترك ؛ كندوكاو و كاوش به كمك يكديگر اين معناي مباحثه است پس ديالكتيك همان مباحثه است