ـ حج تمتع، افضل اقسام حج

يك سلسله بحث در اين است كه حج سه قسم است. حج افراد و قران و تمتع و حج تمتع افضل اقسام حج است [و] يك بحث در آن است كه رسول خدا چه نحوه حجي را مرتكب شد؟

اين رواياتي كه در باب اصناف حج ذكر شده است؛ توجه به اين روايات براي آن است كه ائمه(عليهم السلام) اصرار دارند كه افضل انحاء حج، همان حج تمتع است؛ نه تنها در مقام بيان بلكه در مقام عمل هم وقتي حج انجام مي‌دادند به حج تمتع محرم مي‌شدند و مي‌فرمودند: ما در مسئله حج تمتع تقيه‌اي نداريم و از هيچ سلطاني هم نمي‌هراسيم. اين براي آن بود كه جلوي بدعت بعضيها را بگيرند كه آنها مانع حج تمتع شدند.

مرحوم كليني در كتاب الحج كافي باب اصناف الحج اين روايات را نقل كرد. روايت سوم اين باب آن است كه از امام صادق(سلام الله عليه) سؤال مي‌كنند كه «اي انواع الحج افضل؟» حضرت فرمود: «التمتع و كيف يكون شيء افضل منه و رسول الله(صلي الله عليه و آله و سلم) يقول لو استقبلت من امري ما استدبرت لفعلت مثل ما فعل الناس»13؛ چون در حجة الوداع وقتي دستور حج تمتع آمد حضرت فرمود به اينكه من محذور دارم براي اينكه هدي را به همراه آوردم آن كه هدي به همراه آورده است او به حالتش باقي باشد، آنها كه قرباني به همراه حمل نكردند آنها از احرام بيرون بيايند و همين را عمره تمتع قرار دهند بعد به احرام حج محرم بشوند. من اگر قرباني به همراه نياورده بودم، همان كاري را انجام مي‌دادم كه ديگران انجام مي‌دادند. معلوم مي‌شود حج تمتع افضل حج است.

پرسش: ...

پاسخ: در مسئله حج نذري و در مسئله حج استحبابي افضل انحاء الحج تمتع است. در حجةالاسلام [براي ما دون حدّ] اصلاً مشروع نيست نه فرد افضل هست. براي مادون الحدّ، حجة الاسلام آنها قران است و افراد؛ براي حد و مافوق حد حجة الاسلام آنها تمتع است. در حج نذري و در حج ندبي افضل انحاء حج، حج تمتع است؛ چه اينكه ائمه(عليهم السلام) حجهاي آنها، حج ندبي بود؛ براي اينكه حجة الاسلام را اول انجام داده بودند.

روايت چهارم آن است كه از امام ششم(سلام الله عليه) نقل شد كه فرمود: «ما نعلم حجاً لله غير المتعة» البته اينجا كه حصر است يعني حجة الاسلام براي افرادي كه دورند جز حج تمتع چيز ديگر نيست، آن‌گاه فرمود: «انا اذا لقينا ربنا قلنا ربنا عملنا بكتابك و سنة نبيك و يقول القوم عملنا براينا فيجعلنا الله و اياهم حيث يشاء»؛ حضرت فرمود: ما در قيامت وقتي به لقاءالله رفتيم مي‌گوييم: ما به دستور تو و به دستور پيغمبرت عمل كرديم كه حج تمتع بود [و] ديگران كه حج تمتع را انكار كردند مي‌گويند ما به رأي خودمان عمل كرديم، آن‌گاه خدا مي‌داند كه ما را كجا ببرد.