خداوند فرمود:
ما قومت را پس ازتو به آزمون گذاشتيم و سامرى آنها را به گمراهى كشاند. موسى خشمگين و با حالتى تأسف آور نزد قوم خود بازگشت، و گفت:
اى قوم، آيا خداوند به شما وعده احسان نداد؟
آيا وعده خدا طولانى شد يا خواستيد مستوجب قهر و خشم خداى خود شويد، پس عهد مرا شكستيد؟
در جواب موسى گفتند:
ما به اختيار خود با تو عهد شكنى نكردهايم، ولى چون زر و زيور بسيارى از فرعونيان به همراه داشتيم آنها را در آتش افكنديم. و سامرى اين چنين القا كرد و گوسالهاى برايشان ساخت كه صدايى شگفت داشت.
سامرى و پيروانش گفتند:
اين گوساله همان خداى شما و موسى است كه موسى آن را فراموش كرده است. آيا اينان ملاحظه نمىكنند كه هيچ سخن و اثرى و يا زيان و سودى به آنها عايد نمىشود. و هارون قبلاً به آنها گفته بود اى مردم، شما به وسيله اين گوساله در بوته آزمايش و امتحان قرار گرفتيد، و آفريدگار شما خداى مهربان است پس از من پيروى و اطاعت كنيد و فرمانم را گردن نهيد.
در پاسخ هارون گفتند:
ما هم چنان به پرستش گوساله مىپردازيم، تا اينكه موسى به سوى ما باز گردد.
[موسى پس از بازگشت] گفت:
اى هارون، وقتى قوم گمراه شدند چه چيز مانع تو شد كه در پى من نيامدى؟
آيا سر از فرمان من برتافتى؟
هارون گفت:
اى برادر مهربان، [مرا مورد عتاب قرارنده] و موى سر و محاسنم را مگير، من بيم آن داشتم كه شما بگويى ميان بنى اسرائيل جدايى افكندهاى، و به سخنم اعتنا نكنى. آنگاه موسى [با خشم] به سامرى عتاب كرد كه اين چه فتنهاى بود كه به پا كردى؟
در پاسخ گفت:
من چيزى از اثر قدم رسول حق [جبرئيل] ديدم كه قوم نديدند، آن را برگرفتم و در گوساله ريختم و چنين فتنهانگيزى را نفسم به من جلوهداد.
موسى بدو گفت:
از پيشم برو، تو در زندگى به بيمارى مبتلا شوى كه همه از تو متنفرگردند و پيوسته مىگويى كسى به من نزديك نشود و در آخرت هم جايگاهت دوزخ است كه تخلفناپذير است و اينك به خداى خود كه با زر و زيور ساخته و به پرستش او پرداختهاى بنگر، كه آن را در آتش مىسوزانيم و خاكسترش را به دريا مىافكنيم.
قرآن در جايى ديگر به اين قضيه اشاره مىكند:
وَإِذْ قالَ مُوسى لِقَوْمِهِ يا قَوْمِ إِنَّكُمْ ظَلَمْتُمْ أَنْفُسَكُمْ بِاتِّخاذِكُمُ العِجْلَ فَتُوبُوا إِلى بارِئِكُمْ فَاقْتُلُوا أَنْفُسَكُمْ ذ لِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ عِنْدَ بارِئِكُمْ فَتابَ عَلَيْكُمْ إِنَّهُ هُوَ التَّوّابُ الرَّحِيمُ؛(6)
وآنگاه كه موسى به قوم خود گفت:
شما با عمل گوسالهپرستى بر خويشتن ظلم و ستم روا داشتيد، اينك به نزد پروردگارتان توبه ببريد و هواهاى نفسانى خويش را سركوب و نابود نماييد، و اين كار بهترين كفّاره عمل شماست. و در اين صورت خداوند توبه شما را مىپذيرد، به راستى كه او بسيار توبه پذير و مهربان است.
بنى اسرائيل ديدند به خود ستم كرده و با پرستش گوساله، گناهى بزرگ مرتكب شدهاند، ازاينرو، موسى براى رفتن به كوه طور كه معمولاً در آنجا با پروردگار خويش راز و نياز مىكرد، هفتاد نفر از مردان را برگزيد تا آنها را با خود بدانجا برده و به اطاعت و فرمانبردارى خدا بپردازند و از گناهى كه مرتكب شدهاند نادم و پشيمان گردند و در آنجا خداوند با موسى سخن گفت، ولى دستهاى از آنها اذعان نكردند كه خدا با موسى سخن مىگويد، به همين دليل سرپيچى و نافرمانى كردند و بدو گفتند:
ما تا زمانى كه خدا را با چشم خود آشكارا و بدون مانع نبينيم، هرگز به تو ايمان نخواهيم آورد.