| 521 |
الى اطرافهما فانها تفصيل من الدائرة الاخرى قوسين متساويتين الخ .
يكى از مسائل مهم ضرورى دينى كه حاكى است فنون رياضى در متن زندگانى اجتماعى و انفرادى انسان قرار دارد امر قبله است .
قبله به لحاظ صورت و معنى يكى از امور خطير و مهم و قابل توجه شايان دين مبين اسلام است .
خانه كعبه زادهاالله تعالى شرفا و مجدا قبله مسلمانان است .
بر مسلمان واجب است در نمازها مگر در نماز شدت خوف رو به قبله باشد محتضر و ميت آن به طريقى خاص بايد رو به قبله باشد و اين به طريقى خاص در غسل دادن و كفن كردن و نماز بر او و خاك سپردنش بايد رو به قبله باشد در تذكيه حيوانات كه به ذبح و نحر بايد صورت بگيرد ذابح و ناحر و ذبيحه و منحور بايد به سمت قبله باشند .
در وقت قضاى حاجت استقبال به قبله و استدبار از آن حرام است بايد اجتناب شود .
در مواردى استقبال بدان مستحب و در برخى ديگر مكروه است .
براى اقامه نماز وقت شناسى لازم است و بر وقت نيز احكامى خاص مترتب است .
معرفت وقت و بخصوص تحصيل سمت قبله مبتنى بر مسائل رياضى از قبيل علم به مثلثات كروى و علم هيئت و معرفت طايفه اى از كواكب و دانستن جهات و غيرها مى باشد .
علماى اسلام قديما و حديثا در كتب فقهى و رياضى در معرفت وقت و تحصيل سمت قبله به طرق گوناگون بحث كرده اند و بسيارى از آنان رساله هاى جداگانه در وقت و قبله نوشته اند و در تعيين طول و عرض و انحراف بلاد زحمت بسيار كشيده اند.
در متون زيجات نيز در پيرامون هر يك از وقت و قبله بحث كرده اند .
باب نوزدهم مقالت دوم زيج الغ بيك و باب هجدهم مقالت سوم زيج بهادرى و باب ششم مقاله پنجم قانون مسعودى (ص 526ج 2) در معرفت سمت قبله است .