| 586 |

تمثيل آن جناب مقدار اعنى كه متصل را به عدد براى صرف توضيح و تقريب است و گر نه چنان كه گفته ايم ممكن است خطوطى را نسب صميه ( اصم ) باشد كه نه سطح آن ها اعنى مربع آنها منطق باشد و نه خود آن ها كه اضلاع مربعات خودند . ( 1 )

مجسمات خمسه

شيخ رئيس در فصل دوم فن سوم طبيعيات شفا ( ص 190 چاپ سنگى ) و همچنين در فصل پنجم آن ( ص 199 ) و نيز محقق خواجه نصير طوسى در فصل هشتم نمط اول شرح حكمت اشارات شيخ ( ص 12 چاپ سنگى ) بحث از مجسمات پنجگانه را عنوان كرده اندكه برخى از دانشمندان پيشين آن ها را ذرات اتمىATOMIQUE ) ATOME ) عناصر پنجگانه زمين آب هوا آتش و اجرام آسمانى دانسته اند كه از آن ذرات به جوهر فرد و جزء لايتجزى نيز تعبير مى كنند حافظ مى گويد : بعد از اينم نبود شايبه در جوهر فرد كه دهان تو بر آن نكته خوش استدلالى است ذرات ارضى هر يك مكعب اند كه اضلاع آن مربعات است و هر يك از ذرات آبى از بيست مثلث است و هوايى از هشت مثلث و آتشى از چهار مثلث و آسمانى از دوازده مخمس است يعنى هر ذره آن مجسمى است كه دوازده سطح مخمس مساوى متساوى الاضلاع آن را احاطه كرده است و به عبارت ديگر آن را دوازده قاعده آنچنانى است و به همين بيان در ذرات اشكال ديگر .

لذا از اجتماع و تراكم و تلاقى آنها خلاء لازم نمى آيد چه اگر كره باشند دو كره بر بيش تر از يك نقطه با هم تماس پيدا نمى كنند بنابراين خلاء لازم آيد و شيخ در فصل سيزدهم مقاله اولى طبيعيات شفا 1 كلمه منطق در كتاب ( كشف الحجاب فى علم الحساب ) تأليف فاضل پطرس بستانى بضم ميم و فتح طاء مخففه ضبط شد ( ص 64 طبع بيروت ) .