| 599 |
ابن فنارى كه يكى از عارفان به نام است در فصل دوم فاتحه مصباح الانس علم رياضى را علم ايقانى بدون اختلاف معرفى نموده است .
ابن خلدون در مقدمه تاريخش سخنى در فضيلت علم هندسه دارد كه به پارسى ترجمه و نقل مى كنيم : هندسه به خرد فروغ و به انديشه راستى مى دهد .
زيرا همه براهينش به روشى روشن و سبكى آشكار است .
از همين جهت غلط در قياس هايش راه ندارد .
لذا به ممارست آن فكر از خطا دور مى گردد .
و بر اثر اين روش روشن هوش و بينش به هندسه دان دست مى دهد .
و گفته اند بر در سراى افلاطون نوشته بود : هر كس هندسه دان نيست به منزل ما وارد نشود .
و مشايخ ما گفته اند : ممارست در علم هندسه براى فكر به مثابت صابون براى جامعه است .
چنان كه اين جامه را تميز مى گرداند آن فكر را صافى مى نمايد .
و اين از جهت حسن ترتيب و انتظامى است كه در مسائل هندسى به كار رفته است .
در سير حكمت در اروپا در ترجمه افلاطون آمده است : وى در بيرون شهر آتن باغى داشت كه وقف علم و معرفت نمود .
مريدانش براى درك فيض تعليم و اشتغال به علم و حكمت آنجا گرد مى آمدند .
و چون آن محل آكادميان نام داشت فلسفه افلاطون معروف به حكمت آكادمى شد و پيروان آن را آكادميان خواندند .
و امروز در اروپا انجمن علمى را آكادمى مى گويند .
گفته اند كه بر سر درباغ آكادمى نوشته بود هر كس هندسه نمى داند وارد نشود .
و نيز قفطى در تاريخ الحكماء گويد : حكماى يونان بر ابواب مدارسشان مى نوشتند كه : كسى كه اصول اقليدس را نخوانده است در اين مدرسه وارد نشود .
و نيز قفطى در تاريخ ياد شده چند بيت رسا و بلند از ابو على مهندس مصرى در وصف اقليدس و كتاب اصول هندسه وى گويد :
اقليدس العلم الذى تحوى به
ما فى السماء معا و فى الافاق تزكو فوائده على انفاقه يا حبذا زاك على الانفاق