در مقدار تفاوت سنه شمسى و قمرى در سيصد سال چنانكه در جاى خود
مبرهن است .
تأثير علوم رياضى در تقويت نفس و تقويم و تعديل فكر
علم به قوانين حسابى و قواعد مسائل عددى در تقويت نفس انسانى از اعظم وسائل است .به خصوص علم هندسهكه در تعديل و تقويم ذهن و فكر و قلم و بيان تأثيرى به سزا دارد .حكما و فلاسفه بزرگ گفته اند : براى
رسيدن به معرفت حقايق اشياء
فكر را بايد به علوم رياضى ورزش داد .آرى علوم رياضى براى حكيم به مثابت
مسطره براى خطاط است .همچنان كه مسطره
مشاق را از كجى و بى نظمى در كتابت حروف
و انحراف سطور
حافظ
است
علوم رياضى نيز فكر را از خطا و اعوجاج و انحراف باز مى دارند و به آن استقامت و اعتدال مى دهند .زيرا كه مسائل آن
مبتنى بر قواعد خلل ناپذير است و هيچ مسامحه و سهل انگارى در آن ها راه ندارد
با
تخمين و تقريب درست نمى شود .اگر چنانچه اندك اشتباه و غفلت در اعمال قوانين آن به محاسب روى آورد از
نتيجه
فرسنگها دور مى شود و از رسيدن به مقصود باز مى ماند .لذا گفته اند كه عدد براى محاسب مانند
دندانه هاى كليد است كه اگر زائد يا ناقص باشد فتح باب نمى شود و هرگز درب مطلوب به روى او باز نمى
گردد .لذا انسان هاى ورزيده در علوم رياضى صاحب رأيى صائب
و نظرى ثاقب
و كم گوى و گزيده گوى
و دير
گوى و نكوگوى مى شوند .عبارات و الفاظ آنان نوعا حساب شده است .قلم آنان بسيار رصين و متين است .مى
بينيم كه عبارات خواجه طوسى در شرح اشارات شيخ رئيس
و تحرير اصول اقليدس
و تحرير مجسطى بطلميوس و
ديگر مصنفاتش به فارسى و عربى
چنان سخت استوار است كه گويى به جاى مركب
سرب مذاب به كار برده است .