لطفا منتظر باشید ...
روشن شد كه حكم به انتقاص ميل كلى
رأيى مستحدث و حرفى تازه نيست
بلكه از قديم الايام دانشمندان
فلكى بدان آگاه بودند .آرى مقدار انتقاص آن را به حسب زمان معين تعيين نفرموده اند
بلكه همين
اندازه اجمالا دريافتند كه آن به هر وقت كم تر مى باشد
اما مقدار آن به حسب زمان معين كه معيارى درست
در دست باشد
اين است :
مقدار انتقاص ميل كلى در يكسال
فاضل كرنيليوس فانديك در كتاب ارواء الظلماء من محاسن القبة الزرقاء ( ص 5 طبع بيروت ) پس از آن كه عملبنى موسى شاكر ( محمد و احمد و حسن فرزندان موسىبن شاكر ) را در تحصيل مسافت دوره كره ارض از تاريخ ابن
خلكان نقل كرده است
گويد : محمد بن موسى در سنه 259 ه .وفات يافت
و در ايام او ميل دائرة البروج
بر
دائره خط استوا ( يعنى همان ميل منطقه البروج از معدل النهار ) مقايسه شد
با ضعف تدقيق در آن روز در
ساختن آلات نجومى براى قياس زوايا
بنابر قياس آنان 25 درجه و 23 دقيقه بود ( نقل ترجمه ) .( 1 ) مرحوم
سردار كابلى ( حيدر قلى بن نور محمد خان كابلى ) كه از مفاخر علماى اماميه معاصرين و صاحب تأليفات
محققانه و استادانه است
در ظهر كتاب ارواء الظماء پس از نقل عبارت فانديك
به خط مباركش افاده
فرموده است : سنه 259 ه ] 873م
و از سنه 1900 تا سنه 873 يكهزار و بيست و هفتسال است و به موجب قاعده اى كه
فاضل سيمون نيو كامب ذكر كرده است ميل دائره بروج تدريجا در هر يك سال 468 0 ثانيه كم مى شود و ميل1قلت
و توفى محمدبن موسى سنة 259 ه.و فى ايامه قيس ميل دائر البروج على دائرة خط الاستواء فكان 23 درجه و 35
دقيقه على قياسهم مع ضعف التدقيق يومئذ فى اصطناع الالات لقياس الزوايا .
