اخلاق در خانواده و تربیت فرزند

محمد نجفی یزدی

نسخه متنی -صفحه : 96/ 59
نمايش فراداده

به همسر و كودكان خود ظلم نكنيد

امام باقر عليه السلام فرمود: وقتى هنگام وفات (پدرم ) على ابن الحسين عليه السلام رسيد، مرا در آغوش گرفت و فرمود: اى پسرك من ترا سفارشى مى كنم كه پدرم (امام حسين عليه السلام ) هنگام وفات (شهادت ) مرا به آن وصيت نمود و فرمود كه پدرش (حضرت على عليه السلام ) او را وصيت كرده است به آن ، وصيت اين است (حضرت على عليه السلام ) فرمود: اى پسرك من بپرهيز از ستم كردن به كسى كه جز خدا ياورى برابر تو ندارد.

و امام صادق عليه السلام نيز فرمود: هيچ ستمى ، بزرگتر از آن ستمى نيست كه مظلوم جز خدا ياورى نداشته باشد.(238)

اين احاديث بايد زنگ خطرى باشد براى كسانى كه به زير دستان خود ستم مى كنند، و آنها را بى ياور مى پندارند، در همين رابطه است كه پدر و مادر، مخصوصا پدر نسبت به برخورد با كودكان بايد به مهربانى و خويشتن دارى رفتار كند.

خشونت بى مورد و نامتناسب ، بدگوئى و بى احترامى نسبت به كودكان ، مخصوصا زدن آنها ظلمى است ، كه بخاطر بى ياور بودن كودكان ، انتقام الهى را در بر خواهد داشت .

والدين و يا معلم و يا هر فردى كه قدرتى احساس كرد، گمان نكند كه چون مظلوم ياور ندارد مى توان با او هر ظلمى را روا داشت ، خداوند ياور بى ياوران است و كافى است كه خداوند از كسى انتقام بگيرد، خشم بر كودكان بايد به موقع و متناسب باشد و جنبه تربيتى داشته باشد، نه از روى فرو نشاندن خشم و عقده گشائى ، و مقدار آن هم بايد متناسب با تربيت وى و خطاى او باشد، نه بمقدار خشم شما و ناتوانى او.

به هر حال كودكان از نمونه هاى روشن اين حديث هستند، همچنانكه ستم به همسر نيز از مصاديق همين حديث است .

خشم الهى

( ان الله لا يغضب بشى ء كغضبه للنساء و الصبيان . )

امام موسى ابن جعفر عليه السلام فرمود: خداوند براى هيچ چيزى مثل زنان و كودكان خشمگين نمى شود.(239)

مسائل شرعى مربوط به زدن اطفال يا ديگران از توضيح المسائل

مساءله 2716 - اگر بصورت كسى سيلى يا چيز ديگر بزند بطورى كه صورت او سرخ شود بايد يك مثقال و نيم (شرعى ) طلا كه هر مثقال 18 نخود است بدهد، و اگر كبود شود 3 مثقال و اگر سياه شود بايد 6 مثقال شرعى طلا بدهد، ولى اگر جاى ديگر بدن كسى را بواسطه زدن سرخ يا كبود يا سياه كند بايد نصف آنچه را كه گفته شد بدهد.

مساءله 2820 - اگر بچه يكى از گناهان كبيره را انجام دهد ولى (سرپرست شرعى ) يا معلم او با اجازه ولى طفل مى تواند بقدرى كه ادب شود و ديه واجب نشود او را بزند.

مساءله 2821 - اگر كسى بچه اى را طورى بزند كه ديه واجب شود، ديه مال طفل است و اگر (بچه ) مرده ، بايد به ورثه او بدهد و چنانچه مثلا پدر بچه ، به قدرى او را بزند كه بميرد، ديه او را ورثه ديگرش مى برند، و بخود پدر از ديه چيزى نمى رسد.

و اگر پدر يا مادر يا معلم و يا ديگران بچه را سيلى يا بگونه ديگر زده باشند كه موجب ديه است به آن طفل مديون هستند، و پدر و مادر نيز به فرزندان خود مديون خواهند بود، و مى بايد يا آنان را راضى كنند تا بخشند و يا به آنها بپردازند.

فرزندان خود را نماز آشنا كنيد

يكى از وظائف مهم پدر و مادر آشنا كردن فرزندان خود با نماز در سن كودكى است .

حضرت على عليه السلام فرمود: به بچه هاى خود نماز را ياد دهيد، و در هشت سالگى آنها را وادار كنيد به نماز خواندن .(240)

شخصى از امام رضا عليه السلام پرسيد: كسى فرزندش يكى دو روز نماز نمى خواند، آيا مى تواند او را مجبور كند؟

حضرت فرمود: آن پسر چند ساله است ، گفت : هشت ساله است ، حضرت با تعجب پرسيد: سبحان الله (بچه هشت ساله ) نماز نمى خواند؟! آن مرد گفت : بيمارى دارد، حضرت فرمود: هر مقدار كه مى تواند نماز بخواند.(241)

آرى پس از سن هفت سالگى ، پدر و مادر مى بايست ، فرزند خود را با نماز كه اساس دين ، و ستون آن است آشنا كنند، و بوسيله تشويق و مراقبتهاى پى در پى سعى كنند بچه را به نماز عادت دهند تا هر چه بيشتر با خدا آشنا شود.