مخصوصا انسان تطبيق دهد و يا براى اداره ء زندگى برنامه ئى جدا از برنامه ء خدائى يا احيانا مخالف و معاند با آن طرح و تنظيم كند ...
اينها لازمه ء نادانى اجتناب ناپذير ما است .
ولى آنچه نخست در اروپا واقع شد و سپس موجش همه ء دنيا را گرفت درست بر خلاف اين رويه بود .
و همين موجب سرگشتگى و بدبختى شد و بشريت در مسيرى قرار گرفت كه سرانجام آن جز سقوط نيست و اين بحران تندى كه هستى آدمى با آن روبرو است پديد آمد .
اين اخلاص علمى كه مردى همچون دكتر كارل را بر مى انگيزد تا در نيمه ء قرن بيستم فرياد برآورد كه : بحقيقت نادانى مطلق ما را احاطه كرده است در آنروزى كه اروپا با شتابزدگى و بى ملاحظگى از هر آموزش دينى ميگريخت وجود نداشت زيرا شرائط ناگوارى كه كليساى غرب را در برابر دانشمندان قرار داد بطورى مردم را از كليسا بلكه از مطلق دين فرارى ساخت كه نه ديگر عقل و انصافى باقى ماند و نه مجالى براى قبولاندن حكميت عقل و انصاف يا فرصتى براى شنيدن هر سخن مخلصانه و دلسوزانه ئى در اينباره كه : اولا ميان دين و كليسا فرق از زمين تا آسمان است و ثانيا امكان تصرف آدمى در جهان ماده چيزى است و ناتوانى وى از اينكه برنامه ء مناسبى براى زندگى طرح كند چيز ديگرى ..