اسوه های قرآنی و شیوه های تبلیغی آنان

يكى از نويسندگان تبليغى درباره تلازم موعظه - كه نوعى تبليغ گفتارى است - واسوه مى‏گويد:

موعظه به تنهايى كافى نيست پس بايد به همراه موعظه و در كنار آن اسوه و نمونه‏اى باشد كه امكان تقليد وتأسى به انسانها بدهد. در چنين وضعى، اسوه ملموس و قابل رؤيت هرگز از ذهن و دل مخاطبان بيرون نمى‏رود و هميشه عامل هدايت انسانهاست.(10)

بنابراين از كاركردهاى مهم روش الگويى آن است كه با اين روش مى‏توان كارسازترين تبليغ عملى را تحقق بخشيد.

2 . انطباق گفتار و كردار

از جمله توصيه‏هاى مهمّ اسلام، هماهنگى و انطباق گفتار و كردار است. به‏ويژه براى مبلّغان بر اين صفت تأكيد فراوان شده و شرط اساسى تأثير دعوت، التزام داعى و مبلّغ به پيام خود دانسته شده است؛ قرآن قول بدون عمل را اينگونه توبيخ مى‏كند:

يَاأيُّهَاالَّذينَ آمَنُوا لِمَ‏تَقُولونَ ما لا تَفْعَلُونَ‏(11)

(اى آنان‏كه ايمان آورده‏ايد، چرا مى‏گوييد آنچه را عمل نمى‏كنيد؟)

و از معصوم نقل شده كه فرمود:

إن العالم إذا لم يعمل بعلمه زلّت موعظته عن القلوب كما يزلّ المطرعن الصفا(12)؛

هرگاه عالم به علم خود عمل نكند، موعظه‏اش از دل‏ها فرو مى‏چكد، چنان كه باران بر سنگ صاف مى‏لغزد.

اين موضوع مهم، در شيوه الگويى به‏خوبى قابل دستيابى است؛ چه، اسوه انسانى با رفتار، برخورد، عكس العمل و هر حركت خود، محتواى تبليغ خويش را عينيت مى‏بخشد و مخاطبان با مشاهده اين هماهنگى ميان پيام و پيامگزار، به تبعيت او ترغيب مى‏شوند.

كتاب معالم الدعوه در اين خصوص مى‏گويد:

عنصر تطبيق عملى را مى‏توان مهم‏ترين وسيله دعوت براى نفوذ در قلب مخاطب شمرد، زيرا، حضور اسوه حسنه و تطبيق عملى عقايد از جانب مبلّغ نقش مهمى در تبليغ او ايفا مى‏كند و حقانيت آنچه را او بدان فرا مى‏خواند اثبات‏مى‏كند؛ علاوه بر آن كه تطبيق عملى از طريق اسوه حسنه، مزايا و محسنات مكتب را روشن نموده، نشان مى‏دهد كه هر خير و سعادتى از طريق دين قابل دستيابى است.(13)