اسوه های قرآنی و شیوه های تبلیغی آنان

پس حركت كرد تا به نجران رسيد و هر كس را بر دين نصرانيت بود، گرد آورد. آن‏گاه دين يهود را بر آنان عرضه كرد اما آنها امتناع كردند. وى با آنان مجادله نمود اما جز ابا و امتناع نديد. سرانجام آنها كشته شدن را بر ورود به آيين يهود برگزيدند.

ذونواس براى آنها گودال‏هايى حفر كرد و هيزم در آن بنهاد و آتش به پا كرد. گروهى از ايشان به آتش سوختند، گروهى ديگر با شمشير مثله شدند تا شمار سوختگان و كشتگان به بيست هزار رسيد و تنها يكى از ايشان به‏نام دوس با اسب خود گريخت.(5)

بنابراين، آنچه از مجموع روايات مشهور برمى‏آيد اين است كه اصحاب اخدود آزادانه، مرگ را بر دين جبرى و تحميلى و آيين منسوخ ترجيح دادند و از دين بر حق مسيحيت كه آخرين رسالت معتبر در زمانشان بود، بيرون نشدند و فرجامشان شهادت و سعادت عقبا گشت.

1 - بروج (85) آيات 4 - 7.

2 - بعضى از مفسران، آيه قتل اصحاب الاخدود را در مقام خبر نمى‏گيرند و نفرين و لعن تلقى مى‏كنند (خزائلى، اعلام قرآن، ص 135) و علامه طباطبايى نيز جزء اين عده است (الميزان، ج 20، ص 371) كه در اين صورت، اين گروه از موضوع بحث ما خارج و در زمره الگوهاى كفر قرار مى‏گيرند. البته صرف نظر از مصداق لفظ اصحاب‏اخدود، مراد ما قربانيان اين واقعه است كه جان خود را در راه عقيده توحيدى فدا كردند.

3 - بروج (85) آيه 8.

4 - ابن هشام، السيرةالنبويه، ج 1، ص 35.

5 - تفسير قمى، ص 719 (به نقل از: محمدباقر مجلسى، بحارالأنوار، ج 14، ص 438 و 439).