باشد در آخرت اين نوع معامله ها[ وجود دارد] . برخى مفسرين گفته اند مقصود از اين كه روز قيامت روز تغابن است اشاره است به آنجا كه در آيه ديگر مى فرمايد :
( " اذ تبرا الذين اتبعوا من الذين اتبعوا " )( 1)
يكى از تابلوهايى كه قرآن از قيامت مجسم مى كند تابلوى تبرى متبوعها از تابعها
و تابعها از متبوعهاست . تابعها و متبوعها با همكارى يكديگر جنايت و ظلم كرده اند . تابع مى خواهد به گردن متبوع بيندازد مى گويد :
من كه كاره اى نبودم به من دستور دادند و من اين كاررا كردم و متبوع مى گويد :
به من مربوط نيست آن كسى كه اين كار را كرده است مقصر است . نظير كارى كه يزيد و ابن زياد مى كردند كه در همين دنيا اين قضيه اتفاق افتاد . يزيد مى گفت :
خدا لعنت كند ابن زياد را من كه نگفته بودم اين طور بكند و ابن زياد مى گفت :
خدا لعنت كند يزيد را كه اين دستور را داد او اگر دستور نمى داد من اين كار را نمى كردم .
قرآن مى گويد تابع و متبوع هر دو مغبونند و هر دو ضرر كرده اند . اينها معامله هايى در دنيا كرده اند و هر دو هم در اين معامله مغبون هستند . اين مغبونيت را در دنيا احساس نمى كنند اما در آخرت احساس مى كنند .
چنانكه گفتيم اين سوره را كه " سوره تغابن " مى نامند به اعتبار اين آيه است :
( " يوم يجمعكم ليوم الجمع ذلك يوم التغابن " ) بعثت و بعث در آن روزى است كه شما را جمع مى كند و گرد مىآورد آن روزى كه نامش " يوم الجمع " است اولين و آخرين در آن روز گرد هم مىآيند .
( " ذلك يوم التغابن " ) روز مغبونيت و يا روز اشتراك دو همكار در مغبونيت آن روز است .
1. بقره 166