رابطه اطاعت و عبادت

( " الله لا اله الا هو " ) معبودى جز خدا نيست[ . از جهت معنا] اين آيه دنباله آيه قبل است[ . در آيه قبل صحبت از " اطاعت " بود و در اين آيه مساله " عبادت " مطرح شده است . ارتباط اين دو آيه از اين جهت است كه] هر طاعتى نوعى عبادت است .

ما دو جور عبادت داريم :

يك عبادت عبادت معمولى است يعنى مراسم نيايشآميز مثل نماز كه براى خدا مى خوانيم يا هر نيايشى كه يك عابد در مقابل معبود خود انجام مى دهد . قرآن در مواردى اطاعتهايى را عبادت مى نامد بلكه هر اطاعتى نوعى عبادت است .

قرآن راجع به موسى عليه السلام و فرعون و بنى اسرائيل اين طور نقل مى فرمايد كه موسى عليه السلام به فرعون گفت:

( " و تلك نعمه تمنها على ان عبدت بنى اسرائيل " )( 1)

يك منتى هم سر من مى گذارى كه همه بنى اسرائيل را عابد خودت قرار داده و تعبيد كرده اى ؟ !

درصورتى كه نه بنى اسرائيل برده مصطلح بودند چون به حسب ظاهر آزاد بودند و نه مى رفتند پيش فرعون نيايش كنند ولى فرعون بنى اسرائيل را اجبارا به اطاعت خود وادار كرده بود . قرآن اين اطاعت را " تعبيد " يا " عبادت " ناميده است و آيات مشابهى در اين زمينه هست و در نهج البلاغه هم شواهدى داريم .

انسان فقط خدا را بايد اطاعت كند و اطاعت پيغمبر هم چون خدا امر كرده است اطاعت خداست . اگر خدا امر نكرده بود كه پيغمبر را اطاعت كنيد اطاعت پيغمبر لازم نبود .

( " الله لا اله الا هو " ) يعنى معبودى جز خدا نيست . درواقع مى خواهد بفرمايد مطاعى جز خدا نيست يعنى هيچ موجودى جز خدا استحقاق و شايستگى مطاع بودن ندارد و جز اطاعت خدا هيچ اطاعتى براى انسان روا نيست .

( " لا اله " ) يعنى " لا اطاعو لاعباد " .

( " الا الله " ) يعنى معبودى و مطاعى جز خدا نيست .

( " و على الله فليتوكل المومنون " ) و مومنين تنها بايد به خدا توكل كنند .

1. شعرا 22