گفتيم مقصود از " اطاعت مكن " به قرينه آيه بعدى و به اتفاق مفسرين اين است كه با آنها توافق نكن يعنى به توافقى كه آنها پيشنهاد مى كنند تن نده .
اينكه كسى به كس ديگر كه او دعوى و برنامه اى دارد پيشنهاد توافق و تصالح مى كند براساس اينكه كمى در حرفهايت تخفيف بده ما هم در حرفهاى خودمان تخفيف مى دهيم يك جورى با هم كنار مىآييم قرآن اساسا تن دادن به چنين توافقى را " اطاعت " مى نامد ( كلمه خشنى است ) .
يعنى چنين به توافق رسيدن در واقع نوعى مطيع شدن فرمان آنها را اطاعت كردن و تسليم آنها شدن است كانه كسى كه جز اطاعت خدا اطاعت كسى را نمى پذيرد در واقع اطاعت آنها را پذيرفته است .
آيه بعد از آن آيه ( ودوا لو تدهن فيدهنون ) موضوع اطاعت يا موضوع اين موافقت و توافق را روشن مى كند .
موضوعش ادهان است ادهان دو طرفى يعنى سهل گيرى دو طرفى تو هم كمى در حرفهايت سهل بگير ما هم كمى در حرفهايمان سهل مى گيريم ( تساهل ) . اصطلاحى امروز پيدا شده است اسمش را گذاشته اند " تسامح " .
تسامح در مورد خودش نسبتا تعبير خوبى است . ولى اينها اسمش را گذاشته اند تساهل تساهل دينى كه از تساهل دينى دفاع مى كنند نقطه مقابل تعصب .
به نظرم اين لغت را اول بار تقى زاده به اين معنى وضع كرد .
مقصود از كلمه " ادهان " همين است كه تو در بعضى از حرفهايت يك مقدار نرمش و تساهل نشان بده گذشت نشان بده ما هم در بعضى از حرفهايمان همين طور بعد با هم كنار مىآييم .
اين را قرآن به شدت نفى كرد كه فرمود:
( فلا تطع المكذبين ودوا لو تدهن فيدهنون ).