غايت حركت وجودى و ايجادى

و غايت حركت ايجاديه ظهور حق در مظهر تام مطلق شامل جميع جزئيات مظاهر است و آن انسان كامل است و اين اطلاق سعه وجودى است كه حاوى همه شئون است صائن الدين در تمهيد بر اين اصل سديد و حكم رشيد گويد : ([ غايه الحركه الايجاديه هو ظهور الحق فى المظهر التام المطلق الشامل لجزئيات المظاهر و المراد بالاطلاق الذى هو الغايه فى الوصول هيهنا ليس هو الاطلاق الرسمى الاعتبارى المقابل للتقييد بل الغايه هيهنا هو الاطلاق الذاتى الحقيقى الذى نسبه التقييد و عدمه اليه على السويه اذ ذلك هو الشامل لهما شمول المطلق لجزئياته المقيده]) . ( 1 )

و نيز در غايت حركت وجوديه در تمهيد فرمايد([ : الغايه للحركه الوجوديه هى الكمال الحقيقى الحاصل للانسان]) مراد از مظهر تام در عبارت([ ابن تركه صائن الدين]) انسان كامل است .

پس به حكم حكيم و امضاى عارف انسان كامل كمال عالم كونى و غايت حركت وجودى و ايجادى است كه در حقيقت مسلك اين مسير آن و مبناى آن ممشاى اين است . پس نتيجه اين فصل الخطاب اين شد كه هيچگاه عالم كونى كه از آن تعبير به نشأه عنصرى نيز مى شود از انسان كامل كه غايت و كمال عالم است و حجه الله و خليفه الله است خالى نيست . بر اين برهان حكمى و عرفانى روايت از فريقين مستفيض و از حوصله احصاء خارج است : ([ اللهم بلى لا تخلو الارض من قائم الله بحجه . . . أولئك خلفاء الله فى ارضه ]) ( 2 ) و من طريق العامه أخرج ابن عساكر عن خالد بن صفوان انه صلى الله عليه و آله قال : ([ لم تخل الارض من قائم لله بحجه فى عباده]) . ( 1 )

1 ص 159 چاپ سنگى طبع اول .

2 نهج البلاغه .