وقـتـى پـيـامـبـر(ص )دربـاره رهـبرى يك مسافرت سه نفره چنين سفارش مى فرمايد، سرنوشت فـرمـانـدهـى سپاه بزرگ نظامى در جبهه جنگ روشن است . فرمانده بايد داراى ايمان ، تدبير، آگاهى ، شجاعت و كارآزمودگى باشد(570) و با ايجاد هماهنگى و روح اطاعت پذيرى و نـظـم و انـضـبـاط، سـپـاهـيـان را همدل و پرتوان سازد تا به هنگام حمله ، با حركتى هماهنگ و مـوزون عـمـل كـنـنـد؛ مـانـنـد اعـضـاى جـسـم آدمـى كـه هـنـگـام دفـع مـانـعـى ، تـحـت اخـتـيـار عقل ، هماهنگ عمل مى كنند.

ب ـ فرمانبر:

به كارگيرى تجهيزات نظامى ، اِعمال تاكتيك هاى رزمى و اداره جنگ ، همه در دست انـسـان هـا و مـرهـون تـلاش ‍ نـيـروهـاى رزمـى اسـت . از ايـن رو، در طـول تـاريـخ ، ارتـش هـاى دنـيا شيوه هاى گوناگونى براى جذب افراد كارآمد به كار برده اند.

نظاميان در سپاه اسلام بايد مؤ من و كارآمد باشند و افراد سست اراده ، ترسو و دو چهره در جمع سپاه اسلام جايى ندارند؛ چرا كه جز كارشكنى ها و خيانت ثمرى ندارند. قرآن مى فرمايد:

(لَوْ خَرجُوا فيكُمْ ما زادُوكُمْ اِلاّ خَبالاً وَ لاََوْضَعُوا خِلالَكُمْ يَبْغُونَكُمُ الْفِتْنَة ).(571)

اگـر آنـان هـمـراه شـما [به سوى ميدان جهاد] خارج مى شدند، جز اضطراب و ترديد،چيزى بر شـمـا نـمـى افـزودنـد و بـه سـرعـت در بين شما به فتنه انگيزى [و ايجاد تفرقه و نفاق ] مى پرداختند.

اسلام به شمار سپاهيان نمى انديشد، بلكه كيفيت را در نظر دارد. قرآن مى فرمايد:

(كَمْ مِنْ فِئَةٍ قَليلَةٍ غَلَبَتْ فِئَةً كَثيرَةً بِاِذْنِ اللّهِ).(572)

چه بسيار گروه هاى كوچكى كه به فرمان خدا، بر گروه هاى عظيمى پيروز شدند! شـمـار سـپـاهـيـان اسـلام ، تـنـهـا در جـنـگ حـنـيـن بـيـش از دشـمـن بـود و بـه دليـل وجـود افـراد سـسـت ايـمـان و بـى اراده ، مـسـلمـانـان ، نـخـسـت ، شـكـسـت سـخـتـى را متحمل شدند..(573)

فـرد نـظـامـى ، بـايـد در بـالا بـردن تـوان رزمـى خـويـش بـكـوشـد و عـوامـلى از قبيل آموزش ، تربيت بدنى ، كارآموزى و كسب تجربه ، جدّيت و تلاش ، اطاعت پذيرى در رشد او مؤ ثر است .

اطـاعت از فرمانده ، از موضوعات مهمّ كارهاى جمعى به ويژه نظامى است . چنانچه فرد نظامى ، از دسـتـورهـاى فـرمـانـده ، سـر بـاز زنـد، افـزون بـر ايـن كـه بـه مـسـؤ وليـت هـاى خـود عمل نكرده ، افراد ديگر را نيز از تلاش و تحرّك بازمى دارد.

امام على (ع )مى فرمايد:

(آفَةُ الْجُنْدِ مُخالَفَةُ الْقادَةِ).(574)

آفت لشكر، مخالفت با فرماندهان است .

اطـاعـت از فـرمـاندهان ، موجب انسجام و هماهنگى و بالا رفتن توان رزمى و اجراى دقيق طرح ها مى شـود.

عـوامـلى چـون دنياطلبى ، بهانه جويى ، ناآگاهى ، برخورد بد فرماندهان و كارشكنى نيروهاى نفوذى را مى توان موجب تمرّد و اطاعت ناپذيرى نيروها برشمرد.

2 ـ تدابير عملياتى

تدابير عملياتى ، شامل طرح و برنامه ، اطلاعات و حفاظت اطلاعات ، سازماندهى وتاكتيك ها است . كـه تـوجـّه و دقـّت در بـه كـارگـيـرى صـحـيـح ايـن مـوارد، بـه حصول پيروزى مدد مى رساند.

الف ـ داشـتـن اطـلاعـات صـحـيـح از دشـمـن و پـرورش كامل و انتشار به موقع آن ، با رعايت اصول حفاظت اطلاعات ، افزون بر افزايش توان رزمى و بالا بردن درصد پيروزى ، فرماندهى را در انجام عمليات موفق ، يارى مى دهد.

در حـقـيـقـت ، اطـلاعـات عـمـليـات مـانـنـد چـراغـى در شب تاريك است كه عمليات را به سوى هدف راهـنـمايى مى كند. اطلاعات و حفاظت ، در برنامه ريزى صحيح ، هدايت درست عمليات ، به ويژه غـافـلگـيـرى دشـمن و تاءمين نيروهاى خودى نقش مؤ ثّرى دارد. از اين رو، پيامبر(ص )در بيشتر جـنـگ هـا، بـا اسـتـفـاده از اطلاعات دقيق و حفاظت اطلاعات دشمن را غافلگير مى ساخت و اين موفقيت مـرهـون اطلاعات دقيقى بود كه از دشمن به دست مى آورد و در حفاظت اطلاعات نيز مى كوشيد. آن حـضـرت بـه فـرمـانـدهـان سـفـارش مـى كـرد كـه از كـسـب اطـلاعات توسط ماءموران اطلاعاتى (575) غافل نمانند؛