(دفتر چهارم مثنوى)

تحمل سختيها در اين مقام

ترك هواها و مشتهيات نفسانى به سادگى انجام نمى‏پذيرد، و كار آسانى نيست. اين امر به جاى خود، رياضت است، رياضت مشروع وليكن بسيار طولانى و سخت.

سختيها و مشكلات آن نبايد موجب سستى و مسامحه در اعراض از لذات باشد، پيداست كه طريق عبوديت را سختيهاى بسيار زياد هست، و رنجها و مشكلات گوناگون در آن وجود دارد، و كسى كه قدم در اين طريق مى‏گذارد، از اول امر بايد به اين حقيقت توجه داشته باشد، و خود را براى تحمل سختيهاى راه آماده كند، و از همان وقت كه به اين راه شروع مى‏كند، با فقر و مسكنت از خداى متعال بخواهد كه دست او را بگيرد، سختيها را براى وى آسان كند، و صبر و تحمل به وى عطا بفرمايد. اين دعا را بايد هميشه داشته باشد، و دائماً از جناب او مدد بگيرد، كه اگر اوكمك نكند، هرگز موفق نخواهد شد. از حضرات معصومين صلوات الله عليهم اجمعين هم بايد هميشه استشفاع كند، و در كسب توجه و شفاعت آنان بكوشد، كه اگر توجه و شفاعت آنان به دست بيايد، مشكلها حل و سختيها آسان خواهد شد، زيرا كه آنان وسايط فيض حق، و شفعاء عندالله هستند، و خداى متعال خود چنين خواسته است، و خود چنين قرار داده است.

(حافظ)

تذكر

اين تذكر لازم است كه مقصود در اين باب، ترك هواها و مشتهيات نفس است، يعنى آنچه لذت نفس در آن منظور باشد، نه آنچه به ظاهر مطلوب نفسانى است وليكن لذت نفسانى د رآن منظور نيست، بلكه اهداف عبودى و مقاصد الهى در نظر است.

و معلوم است كه سالك بايد مراقب حيله‏ها و مكرهاى نفس و شيطان، مخصوصاً مكايد خفيه اين دو باش، و بر اثر تلبيسات در خدمت آنها قرار نگيرد، به نحوى كه خيال كند اهداف و مقاصد الهى دارد، ولى حقيقت امر غير آن باشد. (دقت كن).

امر دوم امر دوم، مراعات آداب محضر حق در همه حركات و سكنات است، و مراقبت جانب او در اين امر.

قال الله تبارك و تعالى:

«يعلم خائنة الاعين و ما تخفى الصدور» [1]

[1]. سوره مؤمن، آيه 19.