مبانی نظری تزکیه

مى‏بينيم آنچه ما تا به حال مى‏پنداشتيم، جز اينكه ما را محجوب‏تر، و نيل به مقصد را مشكل‏تر كند نبوده است. (دقت شود).

(دفتر ششم مثنوى)

و خلاصه، مى‏بينيم در عين مهجورى ما «او» از همه چيز نزديك‏تر است، حتى از «خود» ما به «خود» ما نزديك‏تر مى‏باشد؛... و اعلموا أن الله يحول بين المرء و قلبه. [2] اينجاست كه متوجه مى‏شويم حايل و حجاب، يا حايلها و حجابهايى كه در اين بين هست، در «خود» ماست و با «خود» ماست، و الا، چرا در عين نزديكى از او مهجور، و از شهود او محروميم؟!.

اگر اصلا حايل وحجابى در بين نيست، اين هجران و حرمان كه هست چيست، و از چيست؟!. و اگر حايل و حجاب در «خود» ما، و با «خود» ما نيست، كجا و چه مى‏تواند باشد؟! مگر نه اين است كه جناب او ازما به ما نزديك‏تر، به همه جا و همه چيز محيط، و در همه جا و همه چيز حاضر است؟! - فسبحانك ملأت كل شى‏ء و باينت كل شى‏ء فأنت لا يفقدك شى‏ء -. (از اميرالمؤمنين سلام الله عليه).

آيا اين حجاب يا حجابها، اعمال، نيات، خلقها، تعلقها، و ساير تيرگيها، و به علاوه اينها، توجه به اين و آن، و نيز، توجه به خود است؟.

و آيا در مقام ذكر و طلب بايد علاوه بر پاك كردن خود از حجب اعمال، نيات، خلقها، تعلقها، و ساير تيرگيها، خود را از حجب توجه به اين و آن، و از حجاب توجه به خود نيز پاك كرد؟.

[1]. سوره ق، آيه 16.

[2]. سوره انفال ،آيه 24.