يكى از امتيازات انحصارى وى اين است كه تمام مراحل علمى شرقى و غربى را طىّ كرده است و پس از تكميل تحصيلات عالى در دانشگاه كمبريج به درجه استادى نايل شده است و چند سال در آن مؤسسه علمى با همين سمت تدريس كرده است و سپس از دانشگاه مونيخ در آلمان نيز در فلسفه به دريافت دانشنامه استادى نايل شده است. وى كسى است كه مواهب طبيعى و اكتسابات علمىاش شهرت جهانى به او داده است.
اين شخصيت گرانمايه در موضوع تعليم و تربيت داراى نظريات عميق و وسيعى است كه از هر نظر جالب و آموزنده است و چون در زمينه تعليم و تربيت كه هدف نهايى همه متفكران و محققان شرقى و غربى است به درجه اجتهاد رسيده است بدون ترديد نظر او براى وصول به اين هدف مىتواند سند باشد.
مجلّه ‹‹ اقبال ريويو ›› در پاكستان نشريهاى علمى است كه هر فصل منتشر مىشود و ناشر افكار علمى و تربيتى اين مرد جليلاست، و در موضوع تعليم و تربيت مقاله مبسوط و دقيقى نشر داده است كه در نهايت خلوص عقيده، ترجمه آن را در دسترس مطالعه متصديان آموزش و پرورش كشور قرار مىدهم و اطمينان دارم مورد استفاده صاحبنظران و مسئولان امور آموزش و پرورش قرار خواهد گرفت و به لطف خداى متعال آثار آن در روش تعليم و تربيت نسل جديد جلوهگر خواهد شد.
ناگفته نماند كه مرحوم اقبال به دليل اينكه از سرچشمه دانش و بينش رجال علم و ادب ايران بهرهمند شده است، به اين موضوع بارها تفاخر ورزيده است و از لحاظ اينكه زبان اردو را براى نشر انديشه وسيعش ناتوان تشخيص داده است؛ در اوج قدرت استعمار و سيطره زبان انگليسى در شبه قاره هند و پاكستان زبان شيرين فارسى را وسيلهاى براى ابراز انديشه و تبليغ مرام خويش قرارداده است و در نتيجه به زنده كردن زبان فارسى در آن خطه خدمتى ارزنده كرده است.
وى مىگويد:
و با بيان اين مطلب، تأكيد مىكند كه علوم عقلى و فلسفى را از دانشمندان غرب فراگرفته است ولى روح و قلبش بر اثر مطالعه متفكران و مربيان شرق كه بيشتر از همه دانشمندان و اربابان معرفت ايران بودهاند، روشن شدهاست.
اين مقاله گرانمايه به قلم پروفسور خورشيد احمد تنظيم و تحرير شده است كه ترجمه آن به شرح زير تقديم علاقهمندان و دانشپژوهان مىشود.
اهمّيّت تحصيل يا تعليم مسئلهاى است كه نيازى به توصيه و تأكيد و تأييد ندارد(57) و مقصود از اين كلمات دانستن و شناختن اشياء است بهطورى كه همين امر انسان را از ساير مخلوقات مشخص مىكند و مطابق آيهاى از قرآن كريم است كه برترى انسان را بر تمام آفريدهها مسلّم مىدارد.(58)
با توجه به نقش تعليمات قرآن كريم، علم اصولاً صفتى است براى رهبرى و پيشوايى و يكى از عوامل بسيار مهمى است كه منتهى بهظهور و رشد و تكامل تمدن مىشود.(59)
رسول اكرم(ص) در اين باره فرمودهاند :
طلب العلم فريضةُ على كلّ مسلم و مسلمة
تحصيل دانش بر زن و مرد مسلمان واجب است.
57- در اصل مقاله كلمه (Education) به كار رفته كه به معنى تحصيل و تعليم و تربيت است و از خوانندگان
تقاضا مىشود به مفهوم دقيق اين كلمه توجه داشته باشند. 58- سوره آل عمران، آيه 30. 59- مراجعه شود به كتاب The Story of Civilization.