اگر شخصى دينى به ذمه داشته باشد كه جز به وصيت آن دين به صاحبش نرسد ، و در غير اين صورت مستحب مؤكد است كه آدمى در خيرات و مبرات وصيت كند .
در حديث امام صادق (ع) آمده كه رسول خدا (ص) فرمود : هر آنكس هنگام مردن وصيتى شايسته و پسنديده نكند چنين كسى در عقل و شخصيتش كمبودى وجود دارد . عرض شد : يا رسول الله بفرمائيد چگونه وصيت كند ؟ فرمود :هنگامى كه آثار مرگ در خود ديد و جمعى از دوستان و بستگان در كنارش جمع بودند بگويد :«اللهم فاطر السماوات والارض عالم الغيب و الشهادة الرحمن الرحيم ، اللهم انى اعهد اليك فى دار الدنيا انى اشهد ان لا اله الاّ انت وحدك لا شريك لك و ان محمدا عبدك و رسولك و ان الجنة حق و النار حق و ان البعث حق و الحساب حق و القدر حق والميزان حق و ان الدين كما وصفت و ان الاسلام كما شرعت و ان القول كما حدثت و ان القرآن كما انزلت و انك انت الله الحق المبين ، جزى الله محمدا عنا خير الجزاء ، وحيّا الله محمدا وآله بالسلم ، اللهم يا عدتى عند كربتى و يا صاحبى عند شدتى و يا وليى عند نعمتى ، الهى و اله آبائى لا تكلنى الى نفسى طرفة عين ابدا ، فانك ان تكلنى الى نفسى طرفة عين كنت اقرب الى الشر و ابعد من الخير ، و آنس فى القبر وحشتى و اجعل لى عهدا يوم القاك منشورا» .
آنگاه بدانچه نظر دارد وصيت كند ، و گواه اين مضمون و پايه و اساس اين وصيت نامه قرآن است ، سوره مريم ، آنجا كه مى فرمايد : (لا يملكون الشفاعة الا من اتخذ عند الرحمن عهدا)و اين همان عهد و تعهدنامه ميت است . و وصيت حق است بر هر مسلمان ، و وظيفه او است كه اين كيفيت وصيت را حفظ و نگهدارى نموده و آن را بداند (يا به ديگران تعليم كند) .
و اميرالمؤمنين (ع) فرموده كه پيغمبر(ص) اين را به من آموخت و آن حضرت فرمود : جبرئيل آن را به من ياد داده است . (وسائل:19/260)
مواردى در قرآن كريم و نيز در احاديث و روايات تحت عنوان وصيت خداوند : سفارشى كه خداوند به بندگان خويش فرموده است آمده كه ذيلا به چند مورد اشاره مى شود : (قل تعالوا اتل ما حرم ربكم عليكم ألاّ تشركوا به شيئا و بالوالدين احسانا و لا تقتلوا اولادكم من املاق نحن نرزقكم و اياهم ولا تقربوا الفواحش ما ظهر منها و ما بطن ولا تقتلوا النفس التى حرم الله الا بالحق ، ذلكم وصّيكم به لعلكم تعقلون * ولا تقربوا مال اليتيم الا بالتى هى احسن حتى يبلغ اشده و اوفوا الكيل و الميزان بالقسط لا نكلّف نفسا الا وسعها و اذا قلتم فاعدلوا ولو كان ذا قربى و بعهدالله اوفوا ذلكم وصّيكم به لعلكم تذكرون * وان هذا صراطى مستقيما فاتبعوه ولا تتبعوا السبل فتفرّق بكم عن سبيله ذلكم وصيكم به لعلكم تتقون) : بگو (اى محمد) بيائيد تا هرآنچه را كه خداوند بر شما حرام نموده است برايتان بخوانم: چيزى را شريك خدا نگيريد، و با پدر و مادر به نيكى معاشرت نموده آنها را عصيان ننمائيد، و فرزندانتان را از بيم فقر و تهيدستى مكشيد كه ما شما و آنها را روزى مى دهيم، و به كارهاى زشت خواه آشكار و خواه پنهان نزديك مشويد، هيچ انسان را جز به حق مكشيد، اين است وصيت خداوند، باشد كه خردمندانه زندگى كنيد . به مال يتيم جز به بهترين وجه نزديك مشويد تا اين كه نيروهاى عقلى و جسميش به كمال برسد، و كيل و وزن را بى كم و كاست ادا كنيد، به هيچ كس بيش از توانش تكليف نكنيم، و چون سخنى مى گوئيد به عدالت سخن بگوئيد هر چند در باره خويشتان سخن بگوئيد، و به پيمان خدا وفا كنيد، خداوند شما را بدين امور وصيت نموده است، باشد كه به خود آئيد . و اين است راه راست من، پس همان را اتخاذ كنيد و راههاى گوناگون مگيريد مبادا شما را از راه خدا پراكنده سازد، خداوند شما را بدين امر وصيت نمود، باشد كه از خشم خدا حذر كنيد . (انعام:151 ـ 153) (يوصيكم الله فى اولادكم للذكر مثل حظ الانثيين ...) : خداوند شما را در باره فرزندانتان وصيت مى كند:به پسر دو برابر دختر ارث دهيد ... (نساء:11) (ولقد وصينا الذين اوتوا الكتاب من قبلكم و اياكم ان اتقوا الله ...) . (نساء:131) (و وصينا الانسان بوالديه حسنا و ان جاهداك لتشرك بى ما ليس لك به علم فلا تطعهما ...) : آدمى را در باره پدر و مادرش به نيكى سفارش نموديم و اگر به سختى از تو درخواست نمودند كه چيزى را شريك من گيريد كه بدان علم نداريد از آنها اطاعت ننمائيد ... (عنكبوت:8)