1 ـ دفـاع از جـان : انـسـان بـراى دفاع از جان خود و بستگانش ، واجب است نهايت سعى خويش را براى دفع مهاجم انجام دهد. برخى از احكام دفاع از جان به قرار زير است :

اگـر شـخـص مـهـاجـم بر كسى هجوم آورد تا ظالمانه او را بكشد، بر او واجب است به هر وسيله ممكنى دفاع كند و تسليم شدن و پذيرفتن ظلم جايز نيست .

اگـر مـهاجم به قصد كشتن ، به انسان هجوم آورد، واجب است شخص از خويش دفاع كند، اگر چه بداند دفاع او بى فايده است و حق تسليم شدن ندارد.(174)

2 ـ دفـاع از مـال : هـمـان گـونـه كـه آدمـى از جـان خـويـش دفـاع مـى كـنـد، بـراى حـفـاظـت از امـوال خـود نـيز بايد در صورتى كه خطر جانى برايش نداشته باشد، تلاش كند. برخى از احكام دفاع از مال به قرار زير است :

بـدون تـرديـد انـسـان حـق دارد ـ در حـد تـوان خـود ـ دزد را از مال خويش دور كند.

اگـر كـسـى بـه امـوال انـسان يا خانواده اش هجوم برد، انسان مى تواند شخص مهاجم را به هر وسيله ممكن دفع كند؛ گرچه منجر به كشته شدن مهاجم شود.

اگـر كـسـى بـه قصد گرفتن مالى هجوم آورد، دفاع واجب نيست و احتياط اين است كه در صورت يـقـيـن بـه كـشـتـه شـدن (صـاحـب مـال )، بـلكـه در صـورت احـتـمـال كـشـتـه شـدن او تـسـليـم شـود (و بـراى حـفـظ مـال ، جـان خـود را بـه خـطـر نيندازد).(175)

3 ـ دفـاع از حـريـم : حـريـم انـسـان عـبـارت از زنـان خـانـواده اعم از مادر، همسر، خواهر و همچنين فرزندان اعم از دختر و پسر است . حريم انسان ارزش فوق العاده اى از نظر اسلام دارد و كسى حـق تـعـرض بـه آن را نـدارد و انـسـان وظـيـفـه دارد در بـرابـر هـرگـونه تجاوز، از آن حمايت كند.(176)

امر به معروف و نهى از منكر

(مـعـروف ) كـارى اسـت كـه عـقـل يا شرع ، نيكى آن را تاءييد كند و (منكر) عملى است كه خردهاى سالم و يا اسلام به زشتى آن حكم كند.(177)

در احـكـام دين ، به تمام واجبات و مستحبات (معروف ) و به تمام محرّمات و مكروهات (منكر) گفته مى شود.

بنابراين واداشتن مردم به انجام كارهاى واجب و مستحب (امر به معروف ) و بازداشتن آن ها از كارهاى حرام و مكروه (نهى از منكر) است .(178)

اهميّت امر به معروف و نهى از منكر

امر به معروف و نهى از منكر از عالى ترين و والاترين عبادت ها است كه واجبات دينى به سبب آن اسـتـوار مـى گـردد. وجوب امر به معروف و نهى از منكر از ضروريات دين است و منكر آن در صـورت تـوجـه بـه لازمـه انـكـارش ، از كـفـّار مـى باشد. در قرآن و احاديث نسبت به انجام اين فريضه تاءكيد شده است . چنان كه در قرآن كريم مى خوانيم :

(وَلْتـَكـُنْ مـِنـْكـُمْ اُمَّةٌ يَدْعُونَ اِلَى الْخَيْرِ وَ يَاءْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَاُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ)(179).

بايد از ميان شما، جمعى دعوت به نيكى و امر به معروف و نهى از منكر كنند! و آن ها همان رستگارانند.

پيامبر اكرم (ص )در اهميت اين فريضه مهم فرمود:

(لا تـَزالُ اُمَّتـى بـِخـَيـْرٍ مـا اَمـَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ وَ تَعاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ فَاِذالَمْ يـَفـْعـَلُوا ذلِكَ نـُزِعَتْ مِنْهُمُ الْبَرَكاتُ وَ سُلِّطَ بَعْضُهُمْ عَلى بَعْضٍ وَ لَمْ يَكُنْ لَهُمْ ناصِرٌ فِى الاَْرْضِ وَ لا فِى السَّماءِ)(180)

امـّت مـن هـمـواره در خـير و خوشى خواهند بود، تا زمانى كه امر به معروف و نهى از منكر كنند و هـمديگر را بر كار نيك يارى رسانند و آنگاه كه چنين نكنند بركات الهى از آنان سلب مى شود و برخى بر برخى ديگر تسلط مى يابند و (پس از آن ) در زمين و آسمان ياورى نخواهند داشت .