و دو عدد متساوى با يكديگر بر آن محيط اند مثلا ( 16 ] 4 ٹ 4 ) . بدان كه عبارت اخير اعنى و دو عدد متساوى با يكديگر بر آن محيط اند حكمى از احكام مربع است نه اين كه تتمة تعريف مربع بوده باشد و همچنين در تعريفات ديگر . و مرادش از([ فيجتمع عدد])حاصل ضرب است . و عدد مكعب حاصل ضرب عددى در مربع خودش است و سه عدد متساوى با يكديگر محيط بدانند مثلا ( 64 ] 4 ٹ 16 ] 4 ٹ 4 ) . و عدد مسطح حاصل ضرب عددى در عددى است و دو عدد كه دو ضلع آنند محيط بدانند خواه اين دو ضلع باهم مساوى باشند چون مربع و خواه نباشند چون شكل 76 . و عدد مجسم حاصل ضرب عددى در عدد مسطح است و سه عدد كه اضلاع اويند محيط بدانند مثلا ( 56 ] 2 ٹ 28 ] 4 ٹ 7 ) و يا ( 32 ] 2 ٹ 16 ] 4 ٹ 4 ) . و بدان چنان كه مسطح اعم از مربع است مجسم نيز اعم از مكعب است و لكن مجسم را نوعا در حاصل ضرب سه عدد مخالف با يكديگر يا يكى مخالف با دوى ديگر كه آن دوى ديگر مساوى باهم باشند بكار مى برند و مكعب را در حاصل ضرب سه عدد مساوى با يكديگر .
در كتب رياضى بلكه در كتب فقهى و جوامع روائى بجاى تسطيح و مسطح بهمان معنى ياد شده تكسير و مكسر نيز بسيار بكار برده شده است . مثلا در كتب فقهى در تقدير آب كر فرموده اند كه بحسب وزن چه قدر است و بمساحت چه قدر ؟ مرحوم شهيد ثانى در شرح لمعه فرمايد([ : الكبر بالمساحة ما بلغ مكسره اثنين و اربعين شبرا و سبعة اثمان شبر])يعنى كر بمساحت آنست كه مكسر آن 8 7 42 وجب باشد . و بدين معنى مرحوم شيخ بهائى در الحبل المتين فرمايد : ([ و معنى قولهم الكر ما بلغ تكسيره اثنين و اربعين شبرا و سبعة اثمان أنه ما اشتمل على اثنين و اربعين مجسما مائيا كل منها مكعب الشبر و مجسم آخر هو سبعة اثمان مكعبه]). معنى مجسم و مكعب همانست كه در همين درس گفته ايم . مرحوم كلينى در كافى باسنادش از ابوبصير از حضرت امام صادق عليه السلام روايت كرده است كه : ([ اذا كان الماء ثلاثة اشبار و نصفا في مثله ثلاثة اشبار و نصف في عمقه في الأرض فذلك الكر من الماء ]). ( ص 2 ط سنگى رحلى اعلى و وافى م 4 ص 8 ) يعنى دوبار سه وجب و نيم در خود ضرب شود كه تكسير يعنى مكسر آن 8 7 42 وجب مى شود چنان كه علامه حلى در مختلف فرمود : ([ الظاهر ان الاشبار يراد ضرب الحساب فيها فيكون حد الكر تكسير اثنين و اربعين شبرا و سبعة اثمان شبر]). ( ص 4 ط رحلى سنگى ) و نيز در كتاب صلوة كافى روى باسناده الى عبدالأعلى مولى آل سام قال قلت لابى عبدالله عليه السلام : كم كان مسجد رسول الله صلى الله عليه و آله ؟ قال : كان ثلاثة آلاف و ستمائة ذراع تكسيرا ( مكسرة خ ل ) . ( ص 81 چاپ اعلى رحلى سنگى ) اگر مثلا هر يك از طول و عرض مساحت مسجد شصت ذراع باشد مساحت آن سه هزار و ششصد ذراع خواهد بود . و ممكن است كه طول و عرض مساحت آن مختلف بوده باشند و باز مكسر آنها 3600 بشود چنانكه روشن است . ابوالمعالى نصرالله منشى در كليله بهرامشاهى در ستايش سلطان محمود غزنوى و كشور گشايى او گويد : ([ و آنگاه همت ملكانه را بر اعلاء كلمه حق مقصور گردانيد