خود محيط شده، به مقام مشاهده عين خويش بار مى‏يابد.

معرفت بخشى تجربه عرفانى‏

از نظر ابن‏عربى تجربه عرفانى تجربه‏اى كاملاً معرفت بخش است، تجربه‏اى است كه در آن، حقيقت براى عارف تجلى كرده، حجاب‏هاى ظلمانى و نورانى، يكى پس از ديگرى، كنار رفته، چهره زيباى هستى مكشوف شده، عارف به شهود آن مى‏پردازد. تبيين اين تجربه عرفانىِ معرفت‏بخش، در نوشته‏هاى ابن‏عربى به صورت انفكاك‏ناپذيرى با بيان مراتب تجليات هستى و جهان بينى فلسفى خاص ابن‏عربى ممزوج شده است، به گونه‏اى كه مراتب هستى همان مراتب تجلّى حق و همان مراتب معرفتى است كه براى عارف در سير عرفانى حاصل مى‏شود. از اين رو، براى دست‏يابى به مبانى نظرى تجربه عرفانى از نگاه ابن‏عربى چاره‏اى جز نظر افكندن به كل نظام هستى‏شناسانه او و كشف مبانى مورد نظر از خلال آن نيست.

به ديگر سخن، هستى به اعتقاد ابن‏عربى، خيالى است شبيه رؤياهايى كه در خواب ديده مى‏شود. همه مراتب هستى، در نظر وى همين حكم را دارد. از اينجا است كه مفهوم ظاهر و باطن اهميت مى‏يابد. از نظر ابن‏عربى عارف در تجربه عرفانى خود، از ظاهر هستى به باطن آن نفوذ مى‏كند. اين تجربه تنها براى انسان، كه كون جامع و داراى امكانات منحصر به فردى است، مى‏تواند رخ دهد؛ زيرا همه حقايق هستى و همه حقايق الوهيت (اسماى حسناى الهى) در او يك‏جا جمع آمده است.