بيان‌لطيفي مي‌فرمايد: خودپسندي انسان، يكي از حسودان عقل او است.خودپسندي، عقل را تباه مي‌سازد.
گاه خوددوستي افراطي به صورت خودبرتربيني درمي‌آيد؛ انسان درگرداب كبر فرو مي‌رود و خويشتن را از همه كس برتر و پرارزش‌ترمي‌پندارد.
متكبّر گاه از كسب معرفت ننگ دارد و در محافل علمي حضور نمي‌يابد،و گاه خود را روشنفكرتر از ديگران احساس مي‌كند و به حقيقي كه از سوي‌اهل معرفت بيان مي‌شود، بي‌اعتنا مي‌ماند از اين رو، اميرمؤمنان علي(ع)مي‌فرمايد:
بدترين آفات عقل انسان كبر و خودبرتربيني است. خودبرتربيني،مانند زهرهاي كشنده به قلب‌ها هجوم مي‌برد.
غفلت، همان خواب آلودگي و مستي روح و ذهن انسان است و جز باقي‌ماندن در ناداني و سقوط در ورطه گمراهي رهاوردي ندارد. امام علي(ع)مي‌فرمايد:
كسي كه غفلت بورزد، نادان باقي مي‌ماند. غفلت مايه گمراهي جان‌هااست.
غفلت موجب عدم كارايي ابزارهاي معرفت مي‌شود. اين واقعيتي دردناك‌است كه امام علي(ع) درباره آن هشدار داده، مي‌فرمايد: بيداري چشم‌ها باغفلت قلب‌ها سودمند نيست.
شنوايي گوش با غفلت قلب سودي ندارد. دراين موقعيت، انسان از تفكر ارزشمند تهي مي‌شود، و وقت گرانبهايش به‌بطالت مي‌گذرد، از اين رو، امام علي(ع) مي‌فرمايد:
ما از خواب و تعطيلي عقل به خدا پناه مي‌بريم.
فراموشي ياد خداوند از مصداق‌هاي بارز غفلت به شمار مي‌آيد.امام‌علي(ع) اين پديده را چرك دل خوانده است و در مقام شكرگزاري به‌درگاه حق تعالي مي‌گويد: خدايا، ما از تو شاكريم كه دل‌هايمان از چرك‌غفلت پاك كردي.
دوام غفلت از ياد خداوند، جان انسان را نابينا و ناشنوا مي‌كند؛ چنان كه‌امام علي(ع) مي‌فرمايد:
دوام غفلت چشم بصيرت انسان را كور مي‌كند. كسي كه غفلت بر اوچيره شود، قلبش مي‌ميرد.
از ديگر موانع معرفت، جهل مركب است؛ زيرا شخص مبتلا به اين آفت،در عين اين كه جاهل مركّب است، خود را عالم مي‌پندارد و هشدار و اندرزهيچ كس را نمي‌شنود. از اين رو، اميرمؤمنان علي(ع) جاهل را مرده‌اي درميان زندگان مي‌داند. همان گونه كه مرده درك و احساس ندارد، از جاهل‌مركب نيز نمي‌توان انتظار فهم حقيقي داشت؛ زيرا چنين شخصي هرگز حاضرنيست، با بي‌نظري و بي‌طرفي، جوياي حق باشد.
روح‌نفاق سبب مي‌شود انسان با هر گروهي هم صدا گردد؛ و رنگ هرمحيطي را بپذيرد؛ با هر جرياني حركت كند و در نتيجه اصالت و استقلال‌فكرش را از دست دهد؛ چنين انساني هميشه مطابق گروهي كه با آن‌ها هم صدااست، فكر مي‌كند و پيوسته تغيير فكر و روش مي‌دهد.
بدين سبب قدرت‌داوري صحيح ندارد، و نفاقش حجابي در مقابل درك حقيقت است.امام‌علي(ع) مي‌فرمايد:
دانش و حكمت در قلب منافق وارد نمي‌شود؛ مگر اين كه در حال كوچ‌كردن از آن است.
لجاجت به معناي اصرار بي جا درباره چيزي و عدم انصراف از آن است.لجاجت،