1. معرفت و لزوم فراگيري آن: «دانش و معرفت بجوييد؛ چرا كه معرفت‌جوئي واجب است.» 2. معرفت و لزوم تعليم آن: «خداي سبحان، قبل از واجب كردن فراگيري‌علم بر دانش پژوهان، تعليم آن را بر عالم واجب ساخت.» 3. اشتياق به معرفت: «هر كس دانش را بفهمد، فزوني‌اش را جويد.» 4. معرفت و هدف آفرينش انسان: «شناخت (حق تعالي) آخرين غايتي‌است كه آدمي به آن مي‌رسد.» 5. معرفت و ارزشمندي: «بهاي هر مردي به قدر دانش و معرفت اواست.» 6. معرفت و زندگي: «دانش تحصيل كنيد تا در دنيا و آخرت برايتان‌زندگي حقيقي فراهم آورد.» 7. عزّت معرفت: «هر چيزي هنگامي كه كمياب شود عزيز مي‌گردد؛ ولي‌علم و معرفت، هنگامي عزيز مي‌شود كه بسيار گردد.» 8. معرفت و گسترش رواني: «همه ظرف‌ها، به سبب آنچه در آن‌ها ريخته‌مي‌شود، گنجايش‌شان كاهش مي‌يابد؛ مگر ظرف علم (ذهن انسان) كه گشادگي‌مي‌يابد و قابليتش براي پذيرش علوم ديگر فزوني مي‌پذيرد.» 9. لزوم همنشيني با عارف: «با دانشوران و عارفان همنشيني كن تا علم ومعرفتت زياد شود و نفس و ادبت پاكيزه گردد.» اين سخنان گهربار نشان‌دهنده اهتمام بسيار اميرمؤمنان علي(ع) به اين‌مسأله در تمام زمينه‌ها است؛ مانند معرفت ذات پاك پروردگار و صفات او،شناخت جهان آفرينش، آگاهي از اسرار موجودات زميني و آسماني و طبيعي‌و ماوراي طبيعي، شناخت خويشتن و احاطه بر دانش‌هاي مختلف.
بررسي اين سخنان حضرت امور زير را به خوبي روشن مي‌سازد:
1. راه شناخت به روي همه انسان‌ها باز است و هركس به فراخور استعداد وتلاشش مي‌تواند اين راه را بپيمايد؛ و گرنه دعوت به آن، با اين همه تأكيد،بي‌معنا است.
2. ارزش انسان‌ها، با ميزان معرفت و شناخت آن‌ها از خدا و اسرار جهان‌هستي و خويش، ارتباط مستقيم دارد.
3. به رغم ضعف‌هاي جسماني انسان، آمادگي‌اش براي شناخت هر چه‌بيش‌تر، بزرگ‌ترين افتخار و موهبت او است.
4. علم و معرفت تنها راه وصول به پيروزي‌ها و غلبه بر انواع مشكلات وتزكيه و ساختن خويشتن است.
5. براي مبارزه با انواع مفاسد و بدبختي‌ها و ناكامي‌ها، قبل از هر چيز بايدسراغ شناخت و معرفت رفت.
شبهاتي كه سوفسطاييان و ايده‌آليست‌ها درباره عدم امكان شناخت مطرح‌كرده‌اند، همه از زاويه انكار واقع نمايي ادراكات است. اين لغزشي است كه‌عقل سالم و وجدان پاك آن را برنمي‌تابد؛ چنان كه در فصل ارزش معرفت وشناخت خواهد آمد.
منبع در لغت به معناي سرچشمه است. منبع معرفت يعني هر چه كه به طورمستقل يا غير مستتقل خاستگاه معرفت است و با ابزارهاي شناختي متناسب‌مي‌توان از آن معرفت به دست آورد. اين منابع در كلام امام علي(ع) عبارتنداز:
پروردگار دانا بالاترين منبع معرفت است كه دانش عين ذات او است وسرچشمه هر علمي