شخصیت و دیدگاه های فقهی امام خمینی (ره)

مرکز تحقیقات اسلامی سپاه

نسخه متنی -صفحه : 145/ 101
نمايش فراداده

بگيرد كه فراتر ازچارچوب احكام فرعى الهى باشد. به عنوان مثال : مسجد يا منزلى را كه در مسير خيابان است خراب كند وپول منزل را به صاحبش بپردازد. مساجد را در موقع لزوم تعطيل نمايد. مسجدى را كه ضرار باشد، درصورتى كه رفع آن، بدون تخريب ممكن نشود، خراب كند و از هر امرى ، چه عبادى و يا غير عبادى كه مخالف مصالح اسلام است جلوگيرى كند، حتى به طور موقت مى تواند حج را تعطيل اعلام نمايد.(26)

مقايسه ولايت مطلقه با احكام فرعى الهى

امام خمينى (قدس ره ) ولايت مطلقه فقيه را از اهمّ احكام الهى مى شمرد و آن را بر جميع احكام فرعى مقدّم دانسته ، مى فرمود:

(حكومت كه شعبه اى از ولايت مطلقه رسول اللّه (ص ) است ، يكى از احكام اوّليه اسلام است و مقدّم برتمام احكام فرعيه حتى نماز و روزه و حج است .)(27) از اين سخن استفاده مى شود كه هرگاه يكى از احكام فرعى الهى هر چند واجب با حفظ نظام حكومتى و ولايى تزاحم كند رعايت مصلحت نظام ارجح است . چنان كه در باب اهم و مهم نيز چنين است . به عنوان مثال ، نماز كه طبق روايات بسيار، ستون دين شمرده شده ، چنانچه با حفظ نفس محترمى مزاحم باشد(28)، ساقط مى شود،هر چند قضاى آن نماز را بايد به جا آورد.

حكومت اسلامى و حفظ نظام اسلامى براساس روايات مهم ترين واساسى ترين پايه دين شمرده مى شود و همه فرايض و احكام درسايه آن محفوظ و به بركت آن باقى مى ماند. در قدر و اهميت حكومت الهى همين بس كه انبيا و اولياى خدا جان خود را در راه برقرارى آن فدا كردند. حفظ چنين نظامى قطعاً در مقام تزاحم با يك حكم فرعى الهى حتى نماز و روزه و حج به طريق اَوْلى مقدّم خواهد بود. ولايت با هيچ حكمى از احكام فرعى قابل مقايسه نيست . هرگاه حكمى به طور موقت موجب سستى و وهن نظام اسلامى باشد بدون شك بايد مادامى كه چنين است كنار گذاشته شود. معناى كلام حضرت امام (قدسره ) نيز همين است كه فرمود:

حكومت مى تواند از حج كه از فرايض مهم الهى است ، در مواقعى كه مخالف صلاح كشور اسلامى است موقتاً جلوگيرىكند.(29)

پيامدهاى نفى ولايت مطلقه

امام راحل (قدس ره ) همان طور كه گذشت اختيارات حكومت و ولايت مطلقه را در چارچوب احكام فرعى الهى منحصر و محدود نمى دانست وبر اين اعتقاد بود كه اگر اختيارات حكومت در چارچوب احكام فرعى باشد (بايد عرض حكومت الهيه و ولايت مطلقه مفوّضه به نبىّ اسلام (ص ) يك پديده بى معنى و بى محتواباشد).(30) به عبارت ديگر، اگر بخواهيم به محدوديت ولايت قائل شويم بايد به امورى ملتزم باشيم كه هيچكس نمى تواند به آن ملتزم شود.

حضرت امام (قدس ره ) پيامدهاى نفى چنين ولايتى را متذكر شده ، مى فرمايد:

(اگر اختيارات حكومت در چارچوب احكام فرعيه الهيه است ، بايدعرض حكومت الهيه و ولايت مطلقه مفوّضه به نبىّ اسلام (ص ) يك پديده بى معنى و محتوا باشد. اشاره مى كنم به پيامدهاى آن كه هيچ كس نمى تواند ملتزم به آنها باشد؛ مثلاً خيابان كشى ها كه مستلزم تصرف در منزلى است ، يا حريم آن است ، در چارچوب احكامفرعيه نيست . نظام وظيفه و اعزام الزامى به جبهه ها و جلوگيرى ازورود و خروج ارز و جلوگيرى از ورود يا خروج هر نحو كالا و منعاحتكار در غير دو سه مورد و گمركات و ماليات و جلوگيرى ازگران فروشى ، قيمت گذارى و جلوگيرى از پخش مواد مخدر و منع اعتياد به هر نحو غير از مشروبات الكلى ،حمل اسلحه به هر نوع كه باشد و صدهاامثال آن ... بايد عرض كنم حكومت كه شعبه اى از ولايت مطلقه رسول الله (ص ) است ، يكى از احكام اوّليه اسلام است و مقدّم برتمام احكام فرعيه حتى نماز و روزه و حج است .)(31)