از مشركان را به جهانيان عرضه كـرد. در ايـن جـا پـاره اى از ديـدگـاه هـاى آن امـام راحل (ره) را درباره حج ابراهيمى در محورهاى زير پى مى گيريم .
در انـديشه امام خمينى (ره) (حج) كانون معارف الهى ... پيام آور طرح و تاءسيس جامعه اى بـه دور از رذائل مـادى و معنوى ... تجلّى و تكرار همه صحنه هاى عشق آفرين زندگى يـك انـسان و يك جامعه متكامل در دنياست ؛ و مناسك حج ، مناسك زندگى است) .(426) ايـشـان سـفـر حج را سفر به سوى خداى تبارك و تعالى دانسته ، جهات معنوى آن را چنين ترسيم كرده است :
جـهـات مـعـنـوى حـج بسيار است و مهم آن است كه حاج بداند كه كجا مى رود و دعوت كى را اجابت مى كند و ميهمان كيست و آداب اين ميهمانى چيست و بداند هر خودخواهى و خودبينى ، با خـداخـواهـى مخالف است و با هجرت الى اللّه مباين و موجب نقض معنويت حج است و اگر همين يـك جـهـت عـرفانى و معنوى براى انسان دست بدهد و لبيك به راستى مقرون به نداى حق تـعـالى تـحـقـق حقيقى يابد، انسان در همه ميدان هاى سياسى و اجتماعى و فرهنگى و حتى نظامى پيروز مى شود و براى چنين انسانى ، شكست مفهومى ندارد.(427)
حـج در بـعـد اجـتـمـاعـى (بـهـتـرين ميعادگاه معارفه ملت هاى اسلامى است كه مسلمانان با بـرادران و خـواهـران دينى و اسلامى خود از سراسر جهان آشنا مى شوند و در آن خانه اى كـه مـتعلق به تمام جوامع اسلامى و پيروان ابراهيم حنيف است ، گردهم مى آيند و با كنار گذاشتن تشخّص ها و رنگ ها و ملّيت ها و نژادها به سرزمين و خانه اوّلين خود رجعت مى كنند و با مراعات اخلاق كريمه اسلامى و اجتناب از مجادلات و تجملات ، صفاى اخوت اسلامى و دورنـمـاى تـشـكـّل امـت مـحـمـّدى (ص) را در سـراسـر جـهـان بـه نـمـايـش مـى گـذارنـد).(428) بـه هـمـيـن جـهـت مـى تـوان گفت از نظر حضرت امام (ره) يكى از فلسفه هاى مهم اجتماعى اين كنگره بزرگ و ساليانه ، (به هم پيوستن مسلمانان جهان و تـحـكـيـم وحـدت بـيـن پـيـروان پـيـامـبـر اسـلام و پـيـروان قـرآن كـريـم در مقابل طاغوت هاى جهان است) .(429) حـج ، مـحـل چـاره جـويى و حل مشكلات مسلمانان است . حجاج در اين اجتماع عظيم بايد درباره مـصـالح اسـلام و مـشـكـلات مـسـلمـانـان تـبـادل نـظـر كـنـنـد و در حـل مشكلات و راه رسيدن به آرمان هاى مقدس اسلام ، تصميمات لازم را بگيرند، به عنوان مثال (امروز قبله اول مسلمين ، به دست اسرائيل ـ اين غده سرطانى خاور ميانه ـ افتاده است . امـروز بـرادران فـلسـطـيـنى و لبنانى عزيز ما را با تمام قدرت مى كوبد و به خاك و خـون مـى كـشـد... كـشـورهـاى آفـريـقـايـى مـسـلمـان مـا زيـر يـوغ آمـريـكا و ساير اجانب و سـرسـپـردگـان آنـان ، دست و پا مى زنند. امروز آفريقاى مسلمان صداى فرياد مظلومانه خـود را هـر چـه بـيـشتر بلند مى كند. فلسفه حج بايد جوابگوى اين فريادهاى مظلومانه باشد).(430)
در انـديـشـه امـام خـمـيـنـى (ره) بـُعد سياسى حج ، مهجورتر از ديگر ابعاد آن است ، دست خيانتكاران در اين جهت بيشتر در كار بوده ، هست و خواهد بود. مسلمانان در اين عصر بيش از هـر زمـان ديـگر، موظف به اظهار اين مظلوميت و مهجوريت هستند؛ زيرا بازيگران بين المللى بـا اغـفـال مـسـلمـانـان و عـقـب نـگـه داشـتـن آنـان از يـك سـو و عمّال سودجوى آنان از سوى ديگر و غفلت زدگان نادان از طرفى و آخوندهاى دربارى يا كـج فـهـم از سـوى ديـگر و متنسّكان جاهل از يك طرف ، دانسته يا ندانسته پشت در پشت هم ايـسـتـاده و در مـحـو ايـن بـُعـد سـرنـوشـت سـاز و نـجـات دهـنـده مـظـلومـان در فـعـاليـت هستند.(431) در بـاور حـضـرت امـام (ره) ، حج از آن روزى كه تولد پيدا كرده است ، اهميت بعد سياسى اش كـم تر از بعد عبادى اش نبوده است . اين كنگره سراپا سياست كه به دعوت ابراهيم (ع) و مـحـمد(ص) بر پا مى شود و از هر گوشه دنيا و از هر (فجّ عميق) (432) در آن اجـتـمـاع مـى كـنند، براى (منافع ناس) است و (قيام به قسط) است و در ادامه بت شـكـنى هاى ابراهيم (ع) و محمد(ص) است و نيز در ادامه طاغوت شكنى ها و فرعون زدودن هاى موسى (ع) است .(433) ايـشـان در جـنـبـه سـيـاسـى حـج به مساءله فرياد سياسى ـ عبادى برائت از مشركان اهميت فراوان مى