جايگاه عفو در اسلام

بـررسـى مـنـابـع اسـلامـى نـشـان مـى دهـد كـه (گـذشـت ) يـكـى ازاصول اساسى در برخورد با لغزش افراد است . قرآن كريم ، حتّى در همان آياتى كه كيفر ومـجـازات را بـراى مجرمان و گناهكاران تشريع مى كند و مؤ منان را از خطر و زيان آنان برحذرمـى دارد، گـذشت و چشم پوشى از خطايشان را نيز به عنوان يك ارزش برتر مطرح مى سازد.به عنوان مثال ، در آيه اى پس از بيان چگونگى حكم قصاص ، مى فرمايد:

(فَمَنْ عُفِىَ لَهُ مِنْ اَخي هِ شَىْءٌ، فَاتِّب اعٌ بِالْمَعْرُوفِ وَ اَد اءٌ اِلَيْهِ بِاِحْس انٍ...) (74)

پـس اگـر كـسى از سوى برادر (دينى ) خود مورد عفو قرار گيرد (و از قصاص او صرف نظرشود) بايد از راه پسنديده پيروى كند و (ديه را) با نيكى به عفو كننده بپردازد.

در آيه ديگرى از پيامبر(ص ) مى خواهد كه به طريقه نيكو از اشتباهات مردم درگذرد:

(فَاصْفَحِ الصَّفْحَ الْجَمي لَ) (75)

به طريق نيكو گذشت كن .

از امـام عـلى (ع ) در تـفـسـيـر ايـن آيـه چـنـيـن نـقـل شـده اسـت : (صـفـحجميل ، عفو بدون عتاب و سرزنش مجرم است .) (76) پـيـشـوايان بزرگ اسلام در سيره عملى خود، انسان هاى با گذشت و بزرگوارى بودند؛ چنانكـه نـقـل شـده روزى ابـوهـريـره نـزد امـام عـلى (ع ) آمد و سخنان ناروايى به آن حضرت گفت :فـرداى آن روز شـرفـياب شد و خواسته هايى را خدمت حضرت مطرح كرد. حضرت على (ع ) همهآنها را برآورده ساخت . اين كار امام بر برخى از اصحاب گران آمد و موجب اعتراض آنان شد. آنحضرت به ايشان فرمود:

(اِنّى لاََسْتَحْيى اَنْ يَغْلِبَ جَهْلُهُ عِلْمى وَ ذَنْبُهُ عَفْوى وَ مَسْاءَلَتُهُ جُودى ) (77)

مـن از ايـنكه نادانى او بر علمم ، گناه او بر عفوم و در خواست او بر بخشايشم چيره شود، شرممى كنم .

امام صادق (ع ) فرمود:

(اِنّ ا اَهْلُ بَيْتٍ، مُرُوَّتُنَا الْعَفْوُ عَمَّنْ ظَلَمَن ا) (78)

ما خاندانى هستيم كه ، جوانمردى مان گذشت از كسى است كه بر ما ستم كرده است .