اخلاق و تربیت های اسلامی

مرکز تحقیقات اسلامی سپاه

نسخه متنی -صفحه : 96/ 38
نمايش فراداده

رعايت عرف و اعتدال

مـفهوم و ضرورت آراستگى مورد اتفاق همگان است ، ولى چون سليقه هاى افراد، ملّت ها و مكتب هادر زمان ها و مكان هاى گوناگون ، بى شمار است ، هرگز نمى توان الگوى ثابتى را ارائهداد تـا مـورد عـمـل قـرار گـيـرد، ولى در مـجـمـوع مـى تـوان مـعـيـار (عـرف واعـتـدال ) را پـذيـرفـت و بـر مـحـور آن هـا بـرنـامـه تـزيـيـن وتجمّل را طرّاحى كرد، به گونه اى كه نه به طور كلّى از آراستگى ، نظافت و تزيين بدن ولبـاس و وسـائل زنـدگـى ، دسـت شـسـت و نـه آن رااصـل قـرار داد بـه گـونـه اى كـه هـمـه هـمـّت خـويـش و درآمـد را صـرف تـزيـيـن وتجمل كرد و به اصطلاح به تجمل گرايى و زندگى اشرافى و لوكس روى آورد. هر دو كار،تـفـريـط و افـراط و نـاپـسـنـد و نـكـوهـيـده اسـت . امـيـر مـؤ مـنـان (ع )، بـهـتـريـن الگـوىتجمّل را چنين معرفى مى كند:

(اِنَّ اَحْسَنَ الزِّىِّ م ا خَلَطَكَ بِالنّ اسِ وَ جَمَّلَكَ بَيْنَهمْ وَ كَفَّ اَلْسِنَتَهُمْ عَنْكَ) (209)

هـمـانـا نـيـكوترين شكل زندگى آن است كه شما را به مردم نزديك كند و در ميان آنان جمالتانبخشد و زبان آنان را نيز از [گفتگو درباره ] شما بازدارد.

سـخـن حـكـيـمـانـه نـخـسـتـيـن امـام مـعـصـوم سـه شـاخـص را بـراى زىمعتدل و متعارف بيان مى كند؛ 1 ـ لبـاس ، كـفـش ، مـوهـاى سـر و صـورت ، وسـعـت و مـعـمـارىمـنـزل ، اثـاثـيـه و بـرنـامـه غـذايـى ، رفـت و آمـد و... بـايـدمثل بقيه مردم يا نزديك به آنها باشد به گونه اى كه فرد را تافته اى جدا بافته از جامعهبـار نـيـاورد و لبـاس و مـنـزل ، غـذاى چـرب و نـرم ،اتـومبيل و اثاثيه گران قيمت ، و... بين او و مردم فاصله نيندازد و به اصطلاح او را وارد طبقهمـرفـّه نـسـازد و سـبـب طبقه بندى و تشتّت جامعه و رنگ باختن برادرى و انسجام و همرنگى مردمنگردد.

2 ـ وضعيت لباس و بدن و منزل و زندگى بايد نيكو، مرتب و مزيّن و خوش نما باشد؛ چرا كههر چه متعلق به ماست ، معرّف بُعدى از زندگى ما نيز به شمار مى آيد. شما درباره دو همكار،دو برادر و دو دوستى كه يكى از آنها همواره با لباس و بدن تميز، موى شانه زده ، خوشبو وكـفـش واكـس زده وارد جـامـعـه مـى شـود و خانه و اثاثيه منزلش نيز همواره نظيف و مرتب است ، وديـگـرى كـه بـر عـكـس اوّلى اسـت ، چـگونه قضاوت مى كنيد؟ آيا شخصيت و محبوبيت هر دو آنهامـسـاوى اسـت ؟ اگـر بـراى ورزش ، غذا خوردن ، مسافرت ، نگهبانى و مانند آن بخواهيد يكى رابرگزينيد، كدام يك را انتخاب مى كنيد؟

3 ـ هـمچنين وضعيت زندگى نبايد انگشت نما و به اصطلاح ورد زبان مردم شود؛ ژنده پوشى ،درويشى ، رها كردن موى سر و صورت ، بى اهميتى به نظافت ، نچيدن ناخن و... از يك سو، واز سـوى ديـگـر پـوشـيـدن لبـاس فـاخـر بـا رنـگ هـاى زنـنـده وغـيـرمـعمول ، معمارى عجيب و غريب منزل ، استعمال عطر و ادكلن تند و بسيار گران قيمت ، تزييناشرافى منزل و اتومبيل ، آراستن جلف و افراطى موى سر، تعويض غيرلازم اثات و دكوراسيونمـنـزل ، خـريـد اشـياء لوكس و تجمّلى ، گستردن سفره هاى رنگارنگ ، خريد مبلمان و فرشهاىغـيـر ضـرور بـا قـيمت هاى گزاف و مانند آن ، اسباب آن مى شود كه شخص زبانزد خاص و عامگردد؛ و اين همان حالتى است كه امير مؤ منان (ع )، مردم را از آن نهى كرده است .