اخلاق و تربیت های اسلامی

مرکز تحقیقات اسلامی سپاه

نسخه متنی -صفحه : 96/ 54
نمايش فراداده

جايگاه كلام زيبا در منابع اسلامى

از ديدگاه اسلام ، كلام زيبا از جايگاه بلندى برخوردار است ؛ شايد يك علّتش اين باشد كه همخـود مـى تـوانـد به لحاظ خصوصيّات لفظى و ادبى و تركيب كلمات و جايگاه مناسب در جمله ،زيـبـا بـاشـد و هـم سـايـر زيـبايى هاى عالم به وسيله كلام بيان مى شود. پس ‍ سخنى كه مىخـواهـد بـيـان كـنـنده زيبايى ها باشد اگر خودش نيز زيبا ادا شود، اهميّت و ارزش بيشترى مىيـابـد. قـرآن كـريـم بـراى كـلام زيـبـا و سـخـن نـيـكـو ارزش زيـادىقـائل شـده و بـا بـيـانى سرشار از عطوفت و صميميّت از بندگان خدا خواسته است ، تا سخنخود را به بهترين صورت بر زبان آورند.

(قُلْ لِعِب ادى يَقُولُوا الَّتى هِىَ اَحْسَنُ) (290)

به بندگانم بگو بهترين سخن را بگويند.

يـعنى سخن خوش و پسنديده اى كه موجب خشنودى شنونده گردد، آن گونه كه انسان دوست داردديگران با او سخن بگويند.

بـديـهـى اسـت كـه قـرآن خـود نـيز در اين جهت ، گوى سبقت را از همگان ربوده و دانشمندان سخن شـنـاس را در شـرق و غرب عالَم به تحسين و اعجاب واداشته است . از گذشته هاى دور، نمونههـايـى از سـخـن زيـبـا و كلام شيوا در ميان بشر وجود داشته و با گذشت زمان بر كمّ و كيف آنهاافزوده شده است ، امّا هيچ يك را ياراى عرض اندام در برابر قرآن نبوده و نيست .

از قـرآن كـه بـگذريم ، سخنان پيشوايان معصوم : نيز ويژگى هاى بالا را در افقى محدودتردارا اسـت ، يـعـنـى هـم خـود آن بزرگواران زيبا سخن گفته اند و هم ديگران را به زيباگويىفراخوانده اند.

نـهـج البلاغه ، على (ع ) مصداق بارز و نمونه روشنى از كلام زيباست . او كه در عالى ترينمـرتـبـه سـخـن قـرار دارد، مـراتـب سـلطـه و حاكميّت خود را بر كلام در قالب عبارتى كوتاه وتشبيهى جالب بيان كرده است :

(وَ اِنّ ا لاَُمَر اءُ الْكَلا مِ وَ في ن ا تَنَشَّبَتْ عُرُوقُهُ وَ عَلَيْن ا تَهَدَّلَتْ غُصُونُهُ) (291)

ما (اهل بيت رسول خدا(ص ) فرمانروايان سخن هستيم ، درخت سخن در وجود ما ريشه دوانده و شاخو برگش بر ما آويخته است .

سـليـمـان بـن مـهـران مـى گـويد: روزى حضرت صادق (ع ) به تعدادى از پيروان خود كه نزدايشان حاضر بودند، چنين فرمود:

(مـَع اشـِرَ الشـّي عـَةِ، كـُونـُوا لَن ا زَيـْنـاً وَ لا تَكُونُوا عَلَيْن ا شَيْناً، قُولُوا لِلنّ اسِ حُسْناً،وَاحْفَظُوا اَلْسِنَتَكُمْ عَنِ الْفُضُولِ وَ قَبي حِ الْقَوْلِ) (292)

اى گروه شيعه ! (بكوشيد تا) زينت ما باشيد، و (مايه ) عيب و عار ما نباشيد، با مردم نيكو سخنبگوييد، زبان هايتان را نگه داريد و آن را از پرگويى و سخن زشت بازداريد.