دو فـضيلت گران سنگ (راست گويى ) و (امانت دارى ) ارتباط مستقيم و ضرورى با ايمان واعـتـقـاد بـه خـدا دارنـد و هـر جـا ايـمـان هـسـت ، ايـن دو بـايـد بـاشـنـد و درمـقـابـل ، نـبـودن اين دو صفت در وجود كسى ، نشان از نبودن ايمان واقعى در وجود او دارد. امير مؤمنان (ع ) درباره راست گويى مى فرمايد:
(اَلصِّدْقُ اَقْوى دَع ائِمِ الاْ ي م انِ) (327)
راست گويى ، نيرومندترين پايه ايمان است .
و پيرامون امانت مى فرمايد:
(مَنْ عَمِلَ بِالاَْم انَةِ فَقَدْ اَكْمَلَ الدِّي انَةَ) (328)
كـسـى كـه بـه امـانـت عـمـل كـنـد، بـه تـحـقـيـق ، ديـنـدارى راتكميل كرده است .
بـه هـمـيـن دليل ، راست گويى و اداى امانت در ميان مؤ منان ، رونق خاصّى دارد و قرآن مجيد، امانتدارى را از ويژگى هاى جامعه ايمانى شمرده و فرموده است :
(وَالَّذي نَ هُمْ لاَِم ان اتِهِمْ وَ عَهْدِهِمْ ر اعُونَ) (329)
مؤ منان (واقعى ) كسانى هستند كه امانت و عهد خويش را مراعات مى كنند.
اهـمـيـّت ايـن مساءله به قدرى است كه امام صادق (ع )، جامعه اسلامى را با راست گويى و امانتدارى ارزيابى مى كند و مى فرمايد:
(لا تـَنـْظـُرُوا اِلى كَثْرَةِ صَلا تِهِمْ وَ صَوْمِهِمْ وَ كَثْرَةِ الْحَجِّ وَالْمَعْرُوفِ وَ طَنْطَنَتِهِمْ بِاللَّيْلِ وَل كِنِ انْظُرُوا اِلى صِدْقِ الْحَدي ثِ وَ اَد اءِ الاَْم انَةِ) (330)
به فراوانى نماز، روزه ، حج ، كارهاى خوب و ناله هاى شبانه آنها نگاه نكنيد، بلكه به راستگويى و امانت دارى آنان بنگريد (و آن را ملاك مسلمانى بدانيد).
از ايـن حـديـث شريف به دست مى آيد كه بعد اجتماعى اسلام به مراتب مهم تر از بعد فردى آناسـت و اصولاً امتياز اساسى اسلام نسبت به اديان ديگر همين است كه بيشتر به اداره و تهذيب وتـربـيـت جامعه انسانى نظر دارد، و تربيت و تهذيب فردى و ارتباط انسان با خدا را برترينبرنامه براى رسيدن به آن مقصود و هدفِ مهم تر، مى داند.
بـسـيـارى از مـعـارف الهـى ميان همه اديان آسمانى ، مشترك بوده است ؛ مانند، دعوت به توحيد،مـعـاد، عـبـادت خداى يگانه ، تقوا و... از جمله اين مشتركات ، راست گويى و امانت دارى است .
امامصادق (ع ) در اين باره مى فرمايد:
(اِنَّ اللّ هَ لَمْ يَبْعَثْ نَبِيّاً قَطُّ اِلاّ بِصِدْقِ الْحَدي ثِ وَ اَد اءِ الاَْم انَةِ) (331)
خداوند، هيچ پيامبرى را جز به راستى سخن و اداى امانت ، مبعوث نكرد.
سخن گهربار پيشواى ششم حاكى از آن است اولاً: همه پيامبران الهى راست گو و امانت دار بودهانـد، آنـچـه گـفـتـه انـد، واقـعيت داشته و عين صواب بوده است و هرگز لب به گزافه و ياوهنگشوده اند و سخن ناحق نگفته اند و در امانت هاى خدا و مردم ، كم ترين خيانتى نورزيده اند و هرچه را به عنوان امانت به عهده گرفته اند، در زمان خود به خوبى ادا كرده اند.
ديـگـر آن كـه پـيـروان خـويـش را هـم بـه راسـتـى و امـانـت دارى فـرا خـوانـده انـد و بـه هـمـيـندليل بر همه پيروان اديان الهى است كه به اين دو فضيلت پايبند باشند.
پـيـامـبر اكرم (ص ) آنچنان راستگو و امانت گزار بود كه حتى پيش از بعثت و در دوران جاهليت ،لقب (امين ) گرفت . امامان و جانشينان واقعى پيامبر(ص ) نيز چنين بودند:
(... دي نـُهـُمُ الْوَرَعُ وَالصِّدْقُ وَالصَّلا حُ وَالاِْجـْتـِه ادُ وَ اَد اءُ الاَْم انـَةِ اِلَى الْبـَرِّ وَالْفاجِرِ) (332)
آيين آنان ، پارسايى ، راست گويى ، نيكى و خيرانديشى ، تلاش (در راه خدا) و اداى امانت بهانسان هاى نيك و بد است .