4 ـ درجه عالى
همان حضرت فرمود:(اِنَّ حُسْنَ الْخُلْقِ يَبْلُغُ بِص احِبِهِ دَرَجَةَ الصّ ائِمِ الْق ائِمِ) (319)خوشخويى ، صاحبش را به مقام روزه گير شب زنده دار مى رساند.
5 ـ نابودى گناهان
همان امام فرمود:(اِنَّ الْخُلْقَ الْحَسَنَ يُمي ثُ الْخَطي ئَةَ كَم ا تُمي ثُ الشَّمْسُ الْجَلي دَ) (320)همانا خلق نيكو خطاها را ذوب مى كند چنانكه خورشيد، يخ را آب مى كند.
6 ـ بـهـشـت جـاويـدان
امـام رضـا(ع ) از پـدرانـش ازرسول اكرم (ص ) چنين نقل مى كند:(عَلَيْكُمْ بِحُسْنِ الْخُلْقِ فَاِنَّ حُسْنَ الْخُلْقِ فِى الْجَنَّةِ لا مُح الَةً...) (321)بر شما باد به خوشخويى كه جاى خوشخويى در نهايت ، بهشت است .
راست گويى و امانت دارى
(صـدق ) و (امـانـت دارى ) دو اصـل از اصـول اخـلاق اسـلامـى هـسـتـنـد كه ارتباط نزديكى بايكديگردارند؛ امانت دارى ، نتيجه راستگويى است و راستگويى ، نتيجه امانت دارى است . امير مؤمنان (ع ) در مورد
ارتباط اين دو فضيلت مى فرمايد:(اِذ ا قَوِيَتِ الاَْم انَةُ كَثُرَ الصِّدْقُ) (322)
هر چه امانت دارى ، قوى تر گردد، راستى ، بيشتر مى شود.آن حضرت ، در سخن ديگرى ، راستگويى را با امانت دارى مساوى دانسته است .(323)(راسـت گـويـى ) و (امـانـت دارى ) دو فـضـيـلت انـد كـه بايد در دو مبحث جداگانه بررسىشـونـد، ولى در
اين درس بيشتر به نقش مشترك آن دو بسنده مى كنيم . در روايات شريفه ، ايندو، پايه هاى اخلاق ، شرط
ايمان و هدف از رسالت پيامبران ، شمرده شده اند.
الف ـ پايه هاى اخلاق
يك فضيلت اخلاقى از دو زاويه مى تواند در علم اخلاق مورد بررسى قرار گيرد؛ نخست آن كهخـود در كـنـار ديگر فضايل ، بخشى از اخلاق محسوب شود و ديگر اين كه اساس و مبناى ديگرفـضـايـل اخـلاقـى قـرار
گـيـرد. صدق و امانت از هر دو ويژگى برخوردارند. امام على (ع ) مىفرمايد:(اَرْبَعٌ مَنْ اُعْطِيَهُنَّ فَقَدْ اُعْطِىَ خَيْرَ الدُّنْي ا وَالاْ خِرَةِ؛ صِدْقُ حَدي ثٍ
وَ اَد اءُ اَم انَةٍ وَ عِفَّةُ بَطْنٍ وَحُسْنُ خُلْقٍ) (324)
چـهـار چـيـز بـه هـر كـس داده شـود، خـيـر دنـيا و آخرت به او ارزانى شده ؛ راست گويى ، امانتپردازى
، حلال خورى و نيك خلقى .همچنين آن بزرگوار، راست گويى و امانت دارى را اساس و پايه ايمان دانسته ، مى فرمايد:(عَلَى الصِّدْقِ وَالاَْم انَةِ مَبْنَى الاْ ي م انِ) (325)
از زبان فردى چنين نقل كرده اند:(خـدمـت رسـول خـدا(ص ) رسـيـدم و عـرض كـردم : اخلاقى به من بياموز كه خير دنيا و آخرت رابرايم فراهم
سازد. آن حضرت فرمود: (دروغ نگو.) پس از شنيدن اين موعظه ، هرگاه تصميمبـه انـجـام كـار زشـتـى مى
گرفتم ، به ياد سخن پيامبر(ص ) مى افتادم و فورى منصرف مىشـدم . زيـرا بـا خـود مـى گـفتم : اگر اين كار
زشت را مرتكب شوم و كسى از من بپرسد آيا توچـنـيـن كـارى را انـجـام داده اى ؟ يا بايد راست بگويم و
به گناه اعتراف كنم و رسوا شوم و يابـايـد دروغ بـگـويـم كـه در ايـن صـورت بـا سـخـن حـكـيـمـانـه
پـيـامـبر(ص ) مخالفت كرده ام.) (326)