حقيقت نه شعار
بـنـابر تعليمات دين مبين اسلام ، (اخوّت ) يك حقيقت جارى در همه ابعاد زندگى مؤ منان است وبـا ماهيتايمانى آنان گره خورده است و يك پديده تشريفاتى و شعارى نيست ، امام صادق (ع )،برادر دوستى را بخشى از
دين دوستى دانسته و فرموده است :(مِنْ حُبِّ الرَّجُلِ دي نَهُ حُبُّهُ اَخاهُ) (41)
برادر دوستىِ مرد، از دين دوستى اوست .حضرت باقر(ع ) آن را پرتوى از نور الهى قلمداد كرده و فرموده است :(مَنِ اسْتَفادَ اَخاً فِى اللّ هِ عَلى اي م انٍ بِاللّ هِ وَ وَف اءٍ بِاِخ ائِهِ طَلَباً
لِمَرْضاتِ اللّهِ فَقَدِاسْتَف ادَ شُع اعاً مِنْ نُورِ اللّهِ...) (42)
هر كس براى جلب رضايت خدا، فردى را براساس ايمان به خدا و رعايت پيمان برادرى انتخابكند در واقع ،
پرتوى از نور خدا را يافته است .رعـايـت پـيـمـان بـرادرى ، وظـيـفـه خـطـيـرى اسـت كـه بـرعهده مؤ من قرار مى گيرد و بخشى ازاعمال
دينى او را تشكيل مى دهد و بدين ترتيب (اخوّت ) جايگاه خويش را در متن زندگى اسلامىپـيـدا مى كند.سرآمد مؤ منان ـ امام على (ع ) ـ انجام وظيفه نسبت به برادران ايمانى را سرلوحهكردار متقيان معرفى
كرده ، مى فرمايد:(قَضاءُ حُقُوقِ الاِْخْوانِ اَشْرَفُ اَعْمالِ الْمُتَّقينَ؛ يَسْتَجْلِبُ مَوَدَّةَ الْمَلا
ئِكَةِ الْمُقَرَّبينَ وَ شَوْقَالْحُورِ الْعينِ) (43)
بـرآوردن حـقـوق بـرادران ، شريف ترين كردار با تقوايان است كه دوستى فرشتگان مقرّب وحورالعين را
به خود جلب مى كند.
انواع اخوّت
رشـتـه ايمان ، همه مؤ منان را با هم مرتبط و برادر مى سازد و از اين رهگذر حقوقى را بر عهدههـر يـكمـى گـذارد، ولى طـبيعى است كه همه برادران با هم يكسان نيستند و به تناسب ايمان ،تقوا، اخلاص و... در
سطوح مختلفى قرار مى گيرند و هر سطحى نيز، نوعى خاص از دوستىرا مى طلبد.امام جواد(ع ) مى فرمايد: مردى در بصره از امير مؤ منان (ع ) در اين باره پرسش كرد، آن حضرت[در يك تقسيم
كلّى و ابتدايى ] فرمود: برادران دو نوعند:
1 ـ برادران مورد وثوق
(آنان چون دست و بال و اهل و مال هستند، پس اگر بر برادرت اعتماد كردى (و او را مورد اطمينانيـافـتـى ) ثـروت و كـمـك خـويـش را از او دريـغ مـدار، بـا هـمـدلانـش ،يـكدل و با دشمنانش دشمن باش ، رازش
را پوشيده دار، به يارى اش شتاب و خوبى هايش راآشكار ساز.)
2 ـ برادران ظاهرى
(تـو بـا وجـود آنـان ، خوشى زندگى را درمى يابى ، بنابراين ، اين مقدار خوشى را از آنانسـلب نـكـن و چـيـزى بـيـش از ايـن از آنان نخواه و همان گونه كه آنان با خوشرويى و شيرينزبانى با تو رو به رو مى
شوند، تو نيز چنين حالتى را از آنان دريغ مدار.) (44)
واضـح است كه در هر دو مجموعه ياد شده نيز نوسان زيادى وجود دارد و كمتر افرادى يافت مىشـونـد كـه
ارزش هـمـسـان داشـتـه بـاشـنـد، تـا از عـكـسالعمل و حقوق مساوى برخوردار گردند شايد به همين علت
همان امام همام مى فرمايد:(اَحْبِبِ الاِْخْوانَ عَلى قَدْرِ التَّقْوى ) (45)
برادران را به اندازه تقوايشان دوست بدار.