اقسام ايثار - اخلاق و تربیت های اسلامی نسخه متنی

اقسام ايثار

الف ـ ايثار مثبت

1 ـ مـقدم داشتن ديگران بر خود، هر چند به چيز اندك ، در روايات اسلامى امرى پسنديده شمردهشـده اسـت
. (410) كـسى كه ديگران را به آسانى بر خود مقدم داشته و خود را براىآسـايـش ديـگـران بـه رنـج مـى
انـدازد، در صـورتـى كـه ايـثـار او سـبـب ناراحتى و فشار برفرزندان خودش نشود و نظام زندگى اش را
به خطر نيفكند، ايثار مثبت است .

2 ـ مـقدم داشتن خواست الهى بر هواى نفس (411) نظير كار حضرت يوسف (ع ) كه بامـقـدم داشـتـن خـواسـت
خـدا، آبـروى خـود را حـفـظ كرد و زندان را بر ارتكاب معصيت ترجيح داد وفرمود:

(رَبِّ السِّجْنُ اَحَبُّ اِلَىَّ مِمّ ا يَدْعُونَنى اِلَيْهِ) (412)

پروردگارا! زندان براى من دوست داشتنى تر از چيزى است كه زنان مرا بدان مى خوانند.

امام باقر(ع ) فرمود: خداوند بزرگ مى فرمايد:

به عزت و جلال و شرف و بلندى مقامم سوگند كه هيچ بنده مؤ منى خواست مرا بر خواست خود،در يـكـى از
امـور دنـيا برنگزيند، جز آنكه بى نيازى را در وجودش قرار دهم و همّتش را متوجهآخرت سازم و آسمان ها
و زمين را عهده دار روزى اش گردانم و خودم برايش پشت سَرِ تجارت هرتاجرى هستم .(413)

3 ـ روح سـلحـشـورى ، فداكارى و از خودگذشتگى كه سربازان اسلام براى اعتلاى كلمه حق وآيين توحيدى از
خود نشان مى دهند، از موارد ايثار مثبت است . قرآن كريم نيز ايثارگران را كه ازهـمـه چيز دنيا گذشته ،
جان بر كف به ميدان نبرد مى شتابند، با بيان (... فَضَّلَ اللّ هُ الُْمجاهـِدي نَ عـَلَى الْق اعـِدي


نَ اَجـْراً عـَظي ماً) (414) ستوده و كارشان را يك معامله الهى مىداند.(415)

نـيـروهـاى نـظـامـى و انـتـظـامى بايد در تشكيلات خود طورى باشند كه در صحنه هاى مختلف ،ايثار،
كرامت انسانى و گوهرهاى نفسانى خود را آشكار كرده و به پاسدارى و سربازى خويش، ارزش واقعى ببخشند و
زبان حالشان به اسلام و مسلمانان چنين باشد:

4 ـ ترجيح حق بر باطل گر چه به ضرر انسان باشد، يكى ديگر از جنبه هاى مثبت ايثار است .امام صادق (ع )
فرمود:

(اِنَّ مـِنْ حـَقـي قـَةِ الاْ ي م انِ اَنْ تـُؤْثـِرَ الْحـَقَّ وَ اِنْ ضـَرَّكَ عـَلَى الْب
اطـِلِ وَ اِنـْنَفَعَكَ...) (417)

از حـقـيـقـت ايـمـان ، آن اسـت كـه حـق را ـ گـر چـه بـه زيـان تـوسـت ـ بـرباطل ـ گرچه به سود توست
ـ ترجيح دهى .

ب ـ ايثار منفى

1 ـ فـداكـارى و گـذشـتـن از جـان و مـال و... در جـبـهـهبـاطـل يـكـى از جـنـبـه هـاى مـنـفـى
ايـثـار اسـت : گـمـراهـانـِباطل گرا نيز ممكن است در راه تقويت باطل ، ثروت خويش را صرف كنند و حتى
از جان هم مايهبـگـذارنـد و از ديـگـران نـيـز پـيـشـى گـيـرنـد، ولى چـنـيـن ايـثـارى نـه
تـنـهـا غـيـرمعقول و نادرست است ، بلكه مايه حسرت و ندامت نيز مى گردد. قرآن مجيد از اين واقعيت
چنين يادمى كند:

(اِنَّ الَّذي نَ كـَفـَرُوا يـُنْفِقُونَ اَمْو الَهُمْ لِيَصُدُّوا عَنْ سَبي لِ اللّ هِ
فَسَيُنْفِقُونَه ا ثُمَّ تَكُونُعَلَيْهِمْ حَسْرَةً...) (418)

كـافران اموالشان را خرج مى كنند تا مردم را از راه خدا بازدارند. اموالشان را خرج خواهند كردولى
حسرت خواهند برد.

2 ـ گـزيـنـش دنـيا و ترجيح مظاهر آن بر آخرت نيز ايثار منفى است . قرآن كريم در نكوهش چنينكارى مى
فرمايد:

(فَاَمّ ا مَنْ طَغى وَ آثَرَ الْحَي وةَ الدُّنْي ا فَاِنَّ الْجَحي مَ هِىَ الْمَاءْوى ) (419)

هر كه طغيان كند و زندگى اين جهانى را برگزيند، دوزخ جايگاه اوست .

3 ـ ايـثـار بـى مـورد؛ اگـر ايـثـار سـبـب نـاراحـتـى و فـشـار بر فرزندان انسان گردد و
نظامخانوادگى اش را به خطر افكند، ايثار منفى است و در صورتى كه هيچ يك از اينها تحقق نيابدايثار
بهترين راه است .(420)

قرآن كريم مى فرمايد:

(وَ لا تـَجـْعـَلْ يـَدَكَ مـَغـْلُولَةً اِلى عـُنـُقـِكَ وَ لا تـَبـْسـُطـْه ا كـُلَّ
الْبـَسـْطِ فـَتـَقـْعـُدَ مـَلُومـاًمَحْسُوراً) (421)

نه دست خويش را (از روى بخل ) به گردن ببند و نه به سخاوت يكباره بگشاى كه ملامت شدهو حسرت زده خواهى
نشست .

4 ـ گزينش هواى نفس بر خواست الهى ؛ كه موارد آن براى افراد مختلف است .