تعاون ، بر يارى و پشتيبانى افراد جامعه از يكديگر و مشاركت و همكارى آنان در انجام كارهاىاجـتـمـاعـى و فـردى دلالت دارد؛ هـمـكـارى افـراد جـامـعـه بـا هـم ـ چـه درداخـل سـازمـان هـا و نـهادها و چه در خارج آنها ـ تعاون نام دارد. با تعاون و دست در دست يكديگرقرار دادن ، بهتر مى توان به رفع گرفتارى ها و مشكلات ، دفاع از حقوق يكديگر، مبارزه بادشمنان و نااهلان و... پرداخت .
انـسان ها در زندگى اجتماعى خود، براى انجام كارهاى گوناگون با يكديگر تعاون و همكارىدارنـد، امـّا چـه بـسـا مـمـكـن اسـت در اثـر نـاآگاهى و يا در نظر گرفتن سود و منفعت بيشتر، دركـارهـايى مشاركت كنند كه مورد تاءييد عقل و شرع نبوده و موجب انحراف و هلاكتشان شود؛ از اينرو، قرآن كريم و اولياى گرامى اسلام به تشريح ابعاد تعاون پرداخته و محورهاى اساسىآن را مشخص كرده اند كه اينك به بيان مهم ترين آنها مى پردازيم :
تعاون در انجام كارهاى نيك و خداپسندانه از زيباترين ابعاد تعاون است :
(... وَ تَعاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوى وَ لا تَع اوَنُوا عَلَى الاِْثْمِ وَالْعُدْوانِ وَاتَّقُوا اللّهَ إِنَّ اللّهَ شَديدُ الْعِقابِ) (51)
و [هـمـواره ] در راه نـيـكـى و پـرهـيزكارى با هم تعاون و همكارى داشته باشيد و [هرگز] در راهگناه و تعدّى همكارى نكنيد و از [مخالفت فرمان ] خدا بپرهيزيد كه مجازات خدا شديد است .
حضرت على (ع )، نيز با تاءكيد بر تعاون در كارهاى نيك مى فرمايد:
چـون امـر خـيـر و نـيكى يافتيد، به كمك و يارى آن بشتابيد و اگر شرّى ديديد، از آن فاصلهبـگـيـريد كه رسول خدا(ص ) همواره مى فرمود: اى انسان ! در نيكى بكوش و بدى را واگذار؛كه اگر چنين باشى رهرو متعادلى خواهى بود.(52)
مـشـاركت در اجراى حق ، حتّى در مواردى كه ضرر و زيان فراوانى را براى انسان در پى داشتهبـاشـد، از ديـگـر ابـعـاد ارزشـمـنـد تـعـاون اسـت . ايـن امـر مـوجـب مـى شـود پـرچم حق در جامعهبرافراشته شده و از هرگونه ظلم و حق كشى و بى عدالتى جلوگيرى شود. امير مؤ منان (ع )،اين گونه مشاركت را از جمله حقوق واجب الهى بر بندگان شمرده مى فرمايد:
(وَ لكـِنْ مـِنْ و اجـِبِ حـُقـُوقِ اللّهِ عـَلَى الْعـِبادِ... التَّعاوُنُ عـَلى إِقامـَةِ الْحـَقِّبَيْنَهُمْ) (53)
بخشى از حقوق واجب الهى بر بندگان اين است كه براى اجراى حق در ميان خود تعاون و همكارىكنند.
يارى دادن برادران دينى جهت هدايت ، اصلاح و تهذيبشان از ديگر ابعاد مهم تعاون است كه باعثرشـد و تـعالى آنان شده و بركات آن در جامعه نمودار مى گردد. حضرت على (ع ) در اين بارهمى فرمايد:
(اءَعِنْ اءَخ اكَ عَلى هِد ايَتِهِ) (54)
برادر دينى ات را در هدايتش [به سوى رشد و كمال ] كمك و يارى نما.
و در سخنى ديگر مى فرمايد:
(اءَشْفَقُ النّاسِ عَلَيْكَ اءَعْوَنُهُمْ لَكَ عَلى صَلاحِ نَفْسِكَ...) (55)
دلسـوزتـريـن مـردم نـسـبـت بـه تـو كـسـى است كه جهت اصلاح نفست بيشترين يارى را به توبرساند.
هـمراهى با ديگران و كمك به آنان در انجام طاعات و عبادات الهى ، بعدى ديگر از ابعاد تعاوناسـت كـه بـه مـرور زمـان هـمه افراد را در يك جهت قرار داده و به سوى يگانه معبود حقيقى عالمسـوق مـى دهـد.
مولاى متقيان ، على (ع )، با اشاره به اين بعد از تعاون ، همراه و ياور انسان درانجام طاعات را بهترين يار او معرّفى كرده مى فرمايد:
(اَلْمُعينُ عَلَى الطّاعَةِ خَيْرُ الاَْصْحابِ) (56)
بهترين يار انسان كسى است كه كمك و همراه او درانجام طاعت و عبادت پروردگار باشد.