مبانی مشروعیت ولایت فقیه نسخه متنی

اين توقيع را شيخ با سندي معتبر از اسحاق بن يعقوب روايت كرده.

و اين اسحاق بن يعقوب ـ طبق گزارش علامه تستري ـ برادر بزرگتر كليني مي باشد، و در نسخه «كمال الدين» صدوق، كه نزد علامه تستري بوده، در پايان نامه چنين آمده:

«و السلام عليك يا اسحاق بن يعقوب الكليني»[1]

و به طور معمول، فرزند ارشد، نام جد را به خود اختصاص مي دهد، زيرا كليني، صاحب كافي، محمد بن يعقوب بن اسحاق است.
علاوه كه دكتر حسين علي محفوظ، در مقدمه كتاب كافي، او را از مشايخ كليني شمرده[2] كه معمولاً برادر بزرگتر را شيخ مي شمرند.

شيخ المحدثين صدوق نيز اين توقيع را از طريق محمد بن محمد بن عصام كليني از محمد بن يعقوب كليني از اسحاق بن يعقوب، روايت كرده [3] و محمد بن محمد بن عصام كليني، يگانه طرق صدوق به كتاب كافي است [4]. و نيز ابن حجر عسقلاني، اسحاق بن يعقوب را از رجال شيعه شمرده و از اين توقيع كه از طريق سعد بن عبدالله اشعري قمي ـ شيخ القميين ـ روايت شده، ياد مي كند[5] و همچنين طبرسي در «احتجاج» و ديگران[6].

بنابراين، توقيع ياد شده از لحاظ اعتبار سندي قابل اعتماد است.

و اما از لحاظ دلالت، مقصود از «رواه الحديث» صرفاً ناقلين حديث نيستند، بلكه مقصود كساني هستند كه بتوانند حقيقت گفتار أئمه را بازگو كنند. كه همان مفاد روايت: «روي حديثنا و نظر في حلالنا وحرامنا و عرف أحكامنا» مي باشد.

و مقصود از «حوادث واقعه» رخدادها است، يعني مسائل مورد ابتلا كه در طول زمان و با تحول احوال و اوضاع پيش مي آيد. كه بدست آوردن احكام مربوطه به هر يك، صرفاً در تخصص فقهاي عالي رتبه است و از جمله حوادث واقعه واز مهمترين آنها، مسائل سياسي و اجتماعي امت هستند كه با تحول زمان تغيير پذيرند، و همواره بايستي فقهاي شايسته، احكام هر يك را روشن سازند.
در اين توقيع شريف، امام(عليه السلام) فقها را مرجع امت، معرفي كرده كه در تمامي مسائل سياسي، اجتماعي و غيره به آنان مراجعه مي شود و تنها فقيهان شايسته هستند كه مراجع امت شناخته شده اند.

7. در صحيحه زراره از امام باقر (عليه السلام) روايت مي كند كه فرمود:

بُني الاسلام علي خمسه أشياء: علي الصلاه والزكاه و الحجّ و الصوم و الولايه.

قال زراره: فقلت: و أيُّ شييء من ذلك أفضل؟

فقال: الولايه أفضل، لأنّها مفتاحهنّ، و الوالي هو الدليل عليهنّ[7]

اسلام بر پنج پايه استوار است: نماز، زكات، حج، روزه و ولايت.

زراره مي پرسد: كداميك برترند؟

امام (عليه السلام) مي فرمايد:

ولايت، زيرا ولايت، كليد ديگر فرائض است. و والي (ولي امر مسلمين) رهبر و هدايت كننده به سوي پايه هاي شريعت است.

از اين جهت در كتاب سليم بن قيس هلالي، در فرمايش مولا اميرمؤمنان (عليه السلام) مي خوانيم:

«و الواجب ـ في حكم الله وحكم الاسلام ـ علي المسلمين، بعد ما يموت إمامهم... أن لا يعلموا عملاً، و لا يُحدثوا حدثاً، و لا يقدموا يداً ولا رجلاً ولا يبدأوا بشيء، قبل أن يختاروا لأنفسهم إماماً عفيفاً، عالماً، ورعاً، عارفاً بالقضاء و السنّه، يجمع أمرهم، و يحكم بينهم، و يأخذ للمظلوم من الظالم حقّه، و يحفظ أطرافهم»[8]

بر مسلمانان واجب است، پس از فوت امام(ولي امر مسلمين) پيش از هر كار، رهبري را انتخاب كنند كه پاكدامن، دانشمند، پارسا و داراي شناخت به احكام دين باشد، تا محور جمع گرديده و حق مظلوم را از ظالم بستاند واز پهناي سرزمين اسلام حراست نمايد.

[1] . قاموس الرجال ج1 ص 507 (چاپ اول).

[2] . كافي شريف ج1 ص 15.

[3] . كمال الدين صدوق ـ غفاري ـ ص 483 رقم 4.

[4] . رجوع شود به شرح مشيخه ص 116 ملحق به آخر فقيه ج4.

[5] . لسان الميزان ج1 ص 381.

[6] . كتاب احتجاج 2 (ط نجف) ص 283.

[7] . كافي شريف ج2 ص 18 باب دعائم الاسلام رقم5.

[8] . كتاب سليم بن قيس ص 182.